Ο σημαντικότερος πρωτοπόρος “καλλιτέχνης του θεάτρου” της Αμερικής, όπως χαρακτηρίστηκε από τους τους The New York Times ο Robert Wilson, έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών.
Στην -σχεδόν- 50 χρόνια καλλιτεχνική του πορεία, ο Wilson κατάφερε να καθορίσει μια νέα οπτική για το θέατρο, γεμάτη ποίηση και φαντασία. Κάθε του έργο πλημμυρίζεται από έντονες αντιθέσεις φωτός και σκοταδιού, ενώ χαρακτηρίζεται για την φαντασμαγορικές πλασματικές του εικόνες. Στον κόσμο του Wilson, ο χρόνος και ο χώρος έχουν συχνά ακραία διαφορετικές διαστάσεις από αυτές που γνωρίζουμε. Η αργή κίνηση, η καθαρότητα, η αυστηρή έμφαση στην κίνηση του σώματος και η παραμυθένια παραμόρφωση της ανθρώπινης φιγούρας είναι επίσης καθοριστικοί παράγοντες για την αίσθηση του παρανοϊκού συν εντυπωσιακού θεάματος που δημιουργεί κάθε φορά.
“What we, from whom Surrealism was born, dreamed would come after us and go beyond us”, ο εκπρόσωπος του σουρεαλισμού André Breton σχολιάζει για τη δουλειά του Wilson.
Ξεκίνησε από την αρχιτεκτονική και τις καλές τέχνες, γρήγορα όμως προσανατολίστηκε στην τέχνη της χορογραφίας και, στην πορεία, στην δημιουργία θεατρικών παραστάσεων πειραματικού και αρκετά σωματο-κεντρικού θεάματος. Η φήμη του εξαπλώθηκε παγκασμίως το 1976 με το έργο «Αϊνστάιν στην ακρογιαλιά», που παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ της Αβινιόν. Στην Ελλάδα έφτασε πρώτη φορά το 1995, με το έργο «Περσεφόνη», που παρουσιάστηκε στο αρχαίο στάδιο των Δελφών.
Με μια βαθύτερη ματιά, το πραγματικό μέσο έκφρασης που χρησιμοποιεί – ή καλύτερα δεν χρησιμοποιεί – είναι οι λέξεις, αυτά τα «κοινωνικά τεχνάσματα» που καταλήγουν ως ασαφή και αόριστα μουγγρίσματα, όταν πρέπει να μεταφέρουν πραγματικά μηνύματα. Για να τονίσει αυτή του την στάση απέναντι στην προφορική γλώσσα, συνηθίζει να δίνει χώρο στον θεατή ώστε να παρατηρήσει την σημασία της. Έτσι, δίνει έμφαση στην σιωπή, όπως ο John Cage, αφήνοντας την περιγραφή των εμπειριών που θέλει να απεικονίσει στον «ήχο» των υπολοίπων μέσων έκφρασης, όπως είναι η χειρονομίες και οι κινήσεις του σώματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το έργο του Deafman Glance, ένα έργο χωρίς προφορικό λόγο.
Στο ιστορικό των συνεργασιών του θα βρεις τα μεγαλύτερα ονόματα του σύγχρονου θεάτρου και της τέχνης. Φυσικά, έχει παρουσιάσει έργα του στις σημαντικότες όπερες, θέατρα και φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Δουλεύοντας αρεκτά με το πνεύμα και το σώμα, ξεκίνησε τη δική του πειραματική σχολή θεάτρου, το 1968. Το ανήσυχο, δημιουργικό του ταμπεραμέντο δεν περιορίζεται στην αυστηρότητα της θεατρικής σκηνής, αλλά ξεδιπλώνεται με εξίσου καθολική επιτυχία σε όλες τις μορφές τέχνης, όπως είναι η γλυπτική, το σχέδιο και το design επίπλων. Αυτή η καλλιτεχνική του πλευρά έχει παρουσιαστεί κατά καιρούς στο Centre Georges Pompidou του Παρισιού, στο Museum of Fine Arts της Βοστώνης, στο Guggenheim Museum του Μπιλμπάο και σε άλλους φορείς τέχνης παγκοσμίως.
“I’ m not interesting in politics or religion. I think they divide men. Arts can unite people. In a very unique way.”
Ιδιαίτερα αγαπητός στο θεατρόφιλο κοινό της Ελλάδας αφού είχε παρουσιάσει την παράσταση “Τρείς Γυναίκες” και μάλιστα στο δεύτερο θεατρικό της κύκλο, τον Οκτώβριο του 2024, είχε δώσει και ο ίδιος το παρών στην πρεμιέρα στο Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Ολύμπια Μαρία Κάλλας. “Είναι χαρά μου να επιστρέφω στην Αθήνα για την παραγωγή μου ‘Τρεις γυναίκες’ και στο υπέροχο θέατρο Ολύμπια” έγραφε ο ίδιος στο ιδιόχειρο σημείωμα του.