Μία από τις πιο πολυσυζητημένες θεατρικές και τηλεοπτικές επιτυχίες των τελευταίων ετών, το Baby Reindeer (Μικρό Ταρανδάκι) ανεβαίνει στη σκηνή του Θεάτρου Ιλίσια-Βολανάκης, σε σκηνοθεσία Μάκη Παπαδημητρίου. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό θρίλερ που φωτίζει την προσωπική κόλαση ενός άνδρα, ο οποίος βρίσκεται εγκλωβισμένος στην εμμονική καταδίωξη μιας γυναίκας – μιας αληθινής stalker.
- Κριτική Κάτια Σωτηρίου
- Ημερομηνία δημοσίευσης 13/11/2025
Το Baby Reindeer του Ρίτσαρντ Γκαντ είναι ένα έργο που αρνείται να αφήσει τον θεατή αδιάφορο. Βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα από τη ζωή του δημιουργού του, το έργο μετατρέπεται σε μια ωμή, εξομολογητική εμπειρία, όπου το προσωπικό τραύμα παίρνει θεατρική μορφή χωρίς καμία διάθεση εξωραϊσμού. Το αποτέλεσμα είναι μια παράσταση υψηλής έντασης και ψυχολογικού ρεαλισμού, που θέτει ερωτήματα για τη φύση της κακοποίησης, της εξάρτησης και της ανάγκης για αποδοχή.
Η ιστορία ξεκινά φαινομενικά απλά: ένας νεαρός κωμικός, ο Ρίτσαρντ, γνωρίζει μια γυναίκα –την Μάρθα– που αρχίζει να του δείχνει εμμονικό ενδιαφέρον. Η σχέση τους εξελίσσεται γρήγορα σε μια ιδιόμορφη, τοξική δυναμική, στην οποία τα όρια ανάμεσα στο ενδιαφέρον και την παρενόχληση, στη φροντίδα και τον έλεγχο, γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα. Όμως το Baby Reindeer δεν είναι απλώς μια αφήγηση για το stalking· είναι, βαθύτερα, μια εξερεύνηση της ψυχολογίας του τραύματος — πώς το παρελθόν διαμορφώνει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την οικειότητα, πώς η ενοχή μεταμφιέζεται σε συμπόνια και πώς η θυματοποίηση μπορεί να συνυπάρχει με την επιθυμία για σύνδεση.
Ο Ρίτσαρντ Γκαντ είναι ένας απίστευτα θαρραλέος άνθρωπος. Η ιστορία του μοιάζει σχεδόν απίστευτη, αλλά αυτό που είναι ακόμα πιο δύσκολο να πιστέψει κανείς είναι ότι κάποιος θα επέλεγε να ξαναζήσει το δικό του τραύμα προκειμένου να το ημι-δραματοποιήσει. Το μέρος της ζωής του Γκαντ που προσαρμόζεται στο Baby Reindeer είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, γεμάτο απώλεια και κακοποίηση που διαπερνά κάθε πτυχή της ζωής του. Οι μορφές κακοποίησης που θίγονται στο Baby Reindeer σπάνια παρουσιάζονται σε μια σκηνή ή σε τόσο ευρεία πλατφόρμα (όπως το Netflix) , ειδικά όταν ανατρέπονται τα παραδοσιακά αρχέτυπα κακοποίησης μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Η σκηνοθεσία του Μάκη Παπαδημητρίου είναι μινιμαλιστική, σχεδόν ασκητική. Το σκηνικό ενός stand up περιορίζεται μόνο σε ένα σκαμπό με τον χώρο να αλλάζει μόνο από τον φωτισμό και την κινησιολογία. Αυτή η λιτότητα δεν λειτουργεί απλώς αισθητικά· υπογραμμίζει τη μοναξιά και τη ψυχολογική απογύμνωση του ήρωα, επιτρέποντας στον θεατή να εστιάσει ολοκληρωτικά στη φωνή, στο σώμα και στα βλέμματα. Η σκηνή γίνεται ακριβώς ο χώρος τον οποίο επέλεξε ο Ρίτσαρντ Γκαντ να παρουσιάσει τη ζωή του: μια σκηνή για κωμικούς. Και έτσι η ιστορία γινεται ένας καταιγιστικός μονόλογος, με τους υπόλοιπους ήρωες της ιστορίας να ακούγονται σε ηχογραφημένες φωνές.
Η θεματική του έργου ακροβατεί ανάμεσα στη βία και στην τρυφερότητα. Ο Γκαντ δεν παρουσιάζει ποτέ τον εαυτό του ως απλό θύμα. Αντιθέτως, παραδέχεται τη δική του συνενοχή, το δικό του συναισθηματικό μπέρδεμα, τη δυσκολία του να αποστασιοποιηθεί από την προσοχή που του δείχνει η Μάρθα. Μέσα από αυτή τη λεπτή ματιά, το Baby Reindeer γίνεται ένα συγκλονιστικό σχόλιο πάνω στην ανθρώπινη ευαλωτότητα — στο πώς ακόμη και η τοξική οικειότητα μπορεί να μοιάσει με αγάπη όταν το άτομο κουβαλά την ανάγκη να γίνει αποδεκτό. Το έργο έχει τη δομή ενός stand-up show, αλλά με λιγότερα γέλια. Βέβαια, η αρχή της ιστορίας φαίνεται αρχικά κάπως πιο ελαφριά, αλλά καθώς αρχίζουμε να βλέπουμε τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων, το γέλιο σταματά απότομα. Υπάρχει μια απειλή στην ατμόσφαιρα, η οποία δεν προκύπτει από ανατροπές και εκπλήξεις, αλλά από την ίδια την αλήθεια – ότι η καταδιώκτριά του θα μπορούσε να βρίσκεται απόψε στην αίθουσα. Δεν είναι περίεργο που επικρατεί ένα αίσθημα αμοιβαίου σεβασμού προς τον δημιουργό, που τον τιμά για το θάρρος του. Το Baby Reindeer είναι ένα αγχωτικό ταξίδι, δύσκολο να το παρακολουθήσει κανείς κατάματα. Δεν ωραιοποιεί καθόλου τα βαριά θέματα που αγγίζει, όπως η παρενόχληση, η σεξουαλική κακοποίηση και η θυματοποίηση, και προσφέρει μια ανεκτίμητη ματιά στην εμπειρία κάποιου που τα έχει ζήσει στην πραγματικότητα. Δεν υπάρχει ένα διδακτικό φινάλε ή μια καθαρή λύση· είναι πολύ πιο πολυεπίπεδο απ’ ό,τι ίσως υπονοεί το μάρκετινγκ. Δεν σου δίνει το ελεύθερο να δείχνεις και να γελάς με μια γυναίκα που πάσχει από ψυχική ασθένεια· σου ζητά να επιβραδύνεις και να δεις όλες τις πλευρές – κάτι που αποτελεί πραγματικό επίτευγμα για μια ιστορία που αρχικά φαίνεται να γελοιοποιεί τη Μάρθα, στην πραγματικότητα όμως εστιάζει στην ανάγκη για αποδοχή, στον πόνο και τα προσωπικά σκοτάδια.
Στο επίκεντρο βρίσκεται, φυσικά, η ερμηνεία. Ο Διονύσης Πιφέας, κουβαλά ολόκληρη την παράσταση πάνω στους ώμους του. Με τρομακτική ειλικρίνεια και ψυχική εκφραστικότητα, αποδίδει την πορεία από την αμηχανία στην ενοχή, από τη συμπόνια στον φόβο, και τελικά στην αυτογνωσία. Κάθε νευρική κίνηση, κάθε ραγισμένο χαμόγελο, κάθε αμήχανη σιωπή μοιάζει αυθεντική , σαν να ξετυλίγεται μπροστά μας ένα κομμάτι προσωπικής μνήμης που δεν προοριζόταν ποτέ για κοινή θέα. Ο λόγος του έργου είναι αιχμηρός, ρυθμικός, σχεδόν καταιγιστικός. Εναλλάσσεται ανάμεσα στο χιούμορ και στη βαθιά θλίψη, αναδεικνύοντας τη λεπτή ειρωνεία του πόνου: πώς μπορούμε να γελάμε ενώ βουλιάζουμε, πώς η αφήγηση του τραύματος μπορεί να μετατραπεί σε πράξη αυτοΐασης. Η ειλικρίνεια της ερμηνείας, η απουσία κάθε μελοδραματικής υπερβολής και η ακρίβεια με την οποία περιγράφονται οι καταστάσεις εντείνουν την αίσθηση ότι ο θεατής παρακολουθεί μια εξομολόγηση ενός βασανισμένου ανθρώπου.
Η ένταση της ερμηνείας είναι υψηλή. Εκεί όπου ο ηθοποιός αφήνει ένα βλέμμα να αιωρηθεί, μια ανάσα να διακοπεί, μια λέξη να πνιγεί στο στόμα του, δημιουργείται η πραγματική δραματική κορύφωση. Είναι μια ερμηνεία με γενναιότητα και μέτρο· δεν επιδιώκει να συγκινήσει, αλλά τελικά συγκλονίζει ακριβώς γιατί παραμένει αληθινή.
Στο τέλος, το Baby Reindeer αφήνει τον θεατή με ένα αίσθημα αναστάτωσης αλλά και κάθαρσης. Δεν προσφέρει απαντήσεις ούτε εύκολη λύτρωση· αντίθετα, μας αναγκάζει να αναρωτηθούμε για τα δικά μας όρια, για τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη συμπόνια και στη συνενοχή. Είναι ένα έργο που μιλά για την ανθρώπινη ανάγκη να αγαπηθεί, ακόμη κι όταν αυτή η ανάγκη οδηγεί στην καταστροφή.
Το Baby Reindeer δεν είναι απλώς μια προσωπική εξομολόγηση· είναι μια σπουδή πάνω στη μνήμη, στη ντροπή και στην ανάγκη για αλήθεια. Ένα θεατρικό που καταφέρνει να μετατρέψει τον πόνο σε τέχνη, χωρίς να τον αποστειρώνει. Ένα έργο για τη στιγμή που ο άνθρωπος, γυμνός από κάθε άμυνα, τολμά να αντικρίσει τον εαυτό του και να πει: «Αυτός ήμουν».
Συντελεστές
Σκηνοθεσία – Μετάφραση: Μάκης Παπαδημητρίου
Κίνηση – Βοηθός σκηνοθέτη: Σεσίλ Μικρούτσικου
Σκηνικό – κοστούμια: Άννα Ζούλια
Φώτα: Ιωάννα Αθανασίου, Τάσος Παλαιορούτας
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Με τον Διονύση Πιφέα
Τις φωνές τους μας χάρισαν οι: Ευαγγελία Καρακατσανη ως Μαρθα, Στρατης Χατζησταματιου ως Μπάρμαν, Σεσιλ Μικρούτσικου ως Τερι, Κωνσταντίνα Μικρούτσικου ως μητέρα, Στεργιος Μικρούτσικος ως Νταρεν, Αλεξάνδρα Μικρούτσικου ως Μπίτι, Κώστας Μάρης ως πατερας και Τονια Μαράκη ως φωνή τηλεφωνητή.