Το θέατρο Altera Pars παρουσιάζει φέτος το χειμώνα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το έργο του νεαρού Ιταλού συγγραφέα και σκηνοθέτη Pier Lorenzo Pisano “Για το καλό σου”, σε μετάφραση από τα ιταλικά και σκηνοθεσία Πέτρου Νάκου. Γραμμένο μόλις το 2017, το έργο έχει βραβευτεί ως το καλύτερο θεατρικό έργο στο σημαντικότερο διαγωνισμό της Ιταλίας, τα βραβεία Riccione (κατηγορία Pier Vittorio Τondelli).
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες για το Mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
Ο μεγάλος γιος μιας οικογένειας έρχεται το Σαββατοκύριακο στο πατρικό του σπίτι, για να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση. Επιστρέφοντας τον περιμένουν όπως πάντα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας: Μια μητέρα πανταχού παρούσα, ένας μικρότερος αδερφός απαιτητικός και αντιδραστικός, ένας πατέρας παρών-απών και μία γιαγιά που ξέρει καλύτερα απ’ τον καθένα να κακομαθαίνει τα εγγόνια της. Κι ενώ όλα μοιάζουν ίδια όπως πάντα στο οικογενειακό περιβάλλον, ένα απροσδόκητο νέο έρχεται να διαταράξει τις ισορροπίες και να υπενθυμίσει στους ήρωες πως τίποτα δεν παραμένει αιωνίως στατικό, ούτε καν η μοναδική μας σταθερά: το φαινομενικά αμετάβλητο οικογενειακό συμπάν.
Στο θέατρο η οικογένεια πάντα αντιμετωπίζεται ως ένας πυρήνας εξουσίας, διαχείρισης, επιβολής, οριοθέτησης, επιθυμίας, δεσμών αλλά και υπέρβασης. Έτσι και σε αυτήν την περίπτωση, το έργο κινείται ανάμεσα στην καταπίεση των γονέων, τα λάθη των αδερφών, τα αστεία των θείων, μέσα από καταστάσεις βουτηγμένες σε αυτό το μείγμα χιούμορ και ανάγκης – αυτή είναι η αληθινή γεύση της οικογένειας, μιας ένωσης που βασίζεται στον εκβιασμό της αγάπης. Ο ίδιος ο συγγραφέας τονίζει ότι πρόκειται για μια ελικοειδή διαδρομή, που αποτελείται από αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, ένα ζευγάρι παλιά παπούτσια που μας αρέσουν και που θα θέλαμε να συνεχίσουμε να φοράμε, αλλά που δεν μας ταιριάζουν πλέον.
Το ενδιαφέρον και ταυτόχρονα συναρπαστικό κομμάτι του έργου είναι ότι πρόκειται για ένα έργο χωρίς εντάσεις και εξάρσεις φαινομενικά, εντούτοις ασκεί σκληρά ρεαλιστική κριτική στις ανθρώπινες αδυναμίες που καθιστούν την οικογένεια έναν τόσο σύνθετο οργανισμό.
Έτσι, η μάνα, ο πυλώνας αυτός της οικογένειας, είναι η κεντρομόλος δύναμη της, η πηγή όλων των ιστοριών, ο λόγος ύπαρξης αυτού του έργου. Οι άλλοι χαρακτήρες -ένας θείος, μια γιαγιά από τον πατέρα, ένα κορίτσι, ένας ξένος. Η λεκτική δυναμική που πυροδοτείται, απλή και άμεση, με ήρεμους ή φωτεινούς τόνους, οδηγεί με οξεία αποφασιστικότητα στο οικογενειακό σύμπαν. Η μόνη φιγούρα που απουσιάζει σε αυτόν τον μικρόκοσμο, αλλά γύρω από την οποία περιστρέφονται τα πάντα, είναι ο πατέρας. Κάθε φορά που αναφέρεται, ένας μεταλλικός ήχος διακόπτει τη σκηνή και αλλάζει τη σειρά δημιουργώντας μια αύρα μυστηρίου. Τελικά θα ανακαλύψουμε ότι ο άντρας είναι άρρωστος. Αυτός είναι ο λόγος που η μητέρα -διχασμένη ανάμεσα στη μητρική της λειτουργία και τις ατομικές της ανάγκες και επιθυμίες, ίσως και πολύ άρρωστη όπως τελικά υποδηλώνει το κείμενο-, σε μια από τις σποραδικές τηλεφωνικές συνομιλίες με τον μεγαλύτερο γιο που κατέφυγε για σπουδές σε άλλη πόλη, του ζητά να επιστρέψει.
Ο συγγραφέας μας τονίζει ότι η επιστροφή στο σπίτι που μεγαλώσαμε είναι μια καταβύθιση στην πρώτη μας ταυτότητα: Οι φιγούρες που μας υποδέχονται είναι πάντα οι ίδιες, ίσως λίγο πιο ηλικιωμένοι, μητέρες, μπαμπάδες, αδέρφια, θείοι, παππούδες, όλες εκεί, σαν να μην πέρασε ο καιρός, και εναπόκειται πλέον στον καθένα από εμάς να επανακαθορίσει τις διαστάσεις που παίρνει κάθε μέλος της. Αλλά μερικές φορές, κάτω από το πέπλο που τους περικλείει, μπορεί κανείς να ανακαλύψει ότι τα πράγματα αλλάζουν, ακόμη και εκεί, σε εκείνο το μικρό σύμπαν των συναισθημάτων ενοχής και των απωθημένων, την οικογένεια.
Η παράσταση
Αυτό το βαθύ βλέμμα, και η δυναμική που υπάρχει στο οικιακό εσωτερικό, ενορχηστρώνονται με σοφία και επιδεξιότητα από τον Πέτρο Νάκο, που τοποθετεί τους χαρακτήρες σε όλα τα μήκη και πλάτη της σκηνής, εκμεταλλευόμενος στο έπακρο τη σκηνική δομή του Altera Pars. Οι σκηνές ρέουν εκτενώς, ενώ τα λιγοστά αντικείμενα ανοίγουν και κλείνουν, εστιάζοντας και επεκτείνοντας τις δράσεις που έχουν ως άξονα ένα τραπέζι, ίσως το κεντρικό έπιπλο σε κάθε οικογενειακό σπίτι, που αλλάζει τις επιφάνειες θέασης, γίνεται στρωμένο τραπέζι, πάγκος, κρεβάτι νοσοκομείου. Έξοχο εύρημα το φόρεμα, μεταμφίεσης της μάνας σε γιαγιά, που απαίτησε και βρήκε την καταλληλότερη ερμηνεύτρια. Η σκηνοθεσία του Πέτρου Νάκου, ευρηματικά, εύστοχα, με γοργούς ρυθμούς, υπογράμμισε το ψυχαναλυτικό υπόβαθρο του έργου του, ολοφάνερα όμως, με χιούμορ, και φαινομενικά κωμικές καταστάσεις, τόνισε το σαρκαστικό χαρακτήρα του έργου και απέσπασε πολύ καλές ερμηνείες.
Η ταλαντούχα αλλά και πολύπειρη υποκριτική μορφή της Μίνας Χειμώνα αποκαλύπτεται σε αυτήν την παράσταση σε όλο της το εύρος, αφού η ίδια παίζει και τη γιαγιά και την μάνα. Η Χειμώνα λάμπει και μεγενθύνει, με ένα βλέμμα, μια σιωπή, μια έκφραση το ρόλο της μάνας, με ευαισθησία, δραματική αλήθεια, την οποία ευφυώς μισοκρύβει πίσω από το κωμικό όταν ενδύεται το ρόλο της γιαγιάς. Η σκηνή της συζήτησης μεταξύ γιαγιάς – μάνας είναι ένας ερμηνευτικός άθλος. Η ερμηνεία της στην παράσταση είναι εκπληκτική σύνθεση όλων των υποκριτικών στοιχείων της – ίσως είναι μια από τις πιο μεστές και συγκινητικές της ερμηνείες.
Ο Βλάσης Πασιούδης υπογράμμισε έμμεσα το δραματικό στοιχείο με το χιούμορ του, απέφυγε περιττές εντάσεις στην ερμηνεία του, την οποία στο πρώτο μέρος μπόλιασε με μία σχεδόν παραιτημένη από τη ζωή κίνηση ,ενώ προσέγγισε με τη δέουσα τρυφερότητα και ευαισθησία την τελευταία, καθοριστική, σκηνή . Ο Δημήτρης Ζέρβας προσωποποίησε χαριτωμένα και εύστοχα τη νεανική ορμή του ρόλου του και την αμηχανία της δέσμευσης του προς μια νέα οικογένεια, ενώ η ταλαντούχα, ευλύγιστη υποκριτικά Αγγελική Κοντού είχε μια μικρή αλλά ουσιώδη παρουσία ως το κορίτσι του μικρού γιου, που δεν είναι μεν οικογένεια, αλλά θέτει τις βάσεις για μια πιο αληθινή μελλοντική οικογένεια. Με την ευπλαστότητα και το πηγαίο χιούμορ του ο Παύλος Εμμανουηλίδης, ενσαρκώνει τον θείο, αλλά και τον τυχαίο άγνωστο που έχει ένα εύστοχο κοινωνικό σχόλιο για κάθε περίπτωση.
Στο σύνολο της είναι μια, αθόρυβα, πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση, που προσεγγίζει την οικογένεια ως αυτό που είναι: μια δυναμική έννοια – με κραυγές και ψιθύρους, ρωγμές και δεσμούς, και που ευτυχεί να έχει μια εξαιρετική Μίνα Χειμώνα στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Δείτε την, θα ξαφνιαστείτε από θαμμένες σκέψεις σας και συναισθήματα που θα ξεπηδήσουν απρόσκλητα. Και αυτή είναι η δύναμη του καλού θεάτρου.
Παίζουν: Mίνα Χειμώνα, Βλάσης Πασιούδης, Δημήτρης Ζέρβας, Αγγελική Κοντού, Παύλος Εμμανουηλίδης.
Ταυτότητα παράστασης:
Συγγραφέας: Pier Lorenzo Pisano
Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Πέτρος Νάκος
Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Σκηνικά: Ohm David
Kοστούμια: Altera Pars
Moυσική επιμέλεια: Αγγελική Κοντού – Πέτρος Νάκος
Bοηθός σκηνοθέτη-Φωτογραφίες: Αγγελική Κοντού
Eπεξεργασία ήχων: Iωσήφ Τοπαλιάν
Κατασκευή σκηνικού: Andrea Savino- Ιωσήφ Τοπαλιάν
Βοηθοί εκτέλεσης παραγωγής: Διονύσης Μανιώτης, Βάσια Καρβέλη, Ειρήνη Ζέρβα
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Άντα Κουγιά
Παραγωγή: Altera Pars (2021-22)