O Δημήτρης Ραφαήλος είναι μια ήρεμη, και σεμνή παρουσία στο χώρο του θεάτρου . Τον συναντήσαμε στο περιθώριο των προβών για τα δυο έργα στα οποία συμμετέχει και που αναμένονται να κάνουν πρεμιέρα το πρώτο μισό της χειμερινής θεατρικής σεζόν: τον Αμαντέους, το παιδικό έργο αφιερωμένο στον μεγάλο Αυστριακό Συνθέτη που θα ανέβει στο Δημοτικό θέατρο Πειραιά, και το Hommage που θα παρουσιαστεί για 2η χρονιά, με νέο κάστ, στο θέατρο της οδού Κυκλάδων. Μας μίλησε για τις θεατρικές παραγωγές, αλλά και για όσα συμβαίνουν και συνέβησαν στο ευρύτερο καλλιτεχνικό και κοινωνικό περιβάλλον το καλοκαίρι, αποδεχόμενος και την πρόταση μας για μια φωτογράφιση αποκλειστικά για το mytheatro στον πιο διάσημο δρόμο της Αθήνας, την Ερμού.
Ο Αμαντέους
Το έργο «Αμαντέους το παιδί θαύμα» είναι του Θωμά Καραχάλιου και ανεβαίνει σε σκηνοθεσία της Ρέινας Εσκενάζυ. Πραγματεύεται τα παιδικά χρόνια του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. Είναι μια παράσταση για παιδιά, με πολλή μουσική του Μότσαρτ φυσικά. Εγώ παίζω το ρόλο του αφηγητή – μάγου με πολλά ακροβατικά στοιχεία, και επειδή η παράσταση βασίζεται σε πραγματικά ιστορικά στοιχεία, παίζω και το ρόλο του Φραγκίσκου του Α, του Αυτοκράτορα. Είμαστε στις πρόβες, και θα κάνουμε την πρεμιέρα μας τον Οκτώβρη. Πρωταγωνιστεί ο Αντώνης Λουδάρος, στο ρόλο του πατέρα του Αμαντέους, η Λία Τσάνα, η Βαρβάρα Καρά, η Κατερίνα Αντζουλάτου , η Ελίνα Γιαννάκη, ο Μάνος Παπαδάς και η Ελευθερία Παρασκευά. Θα γίνει μια πολύ ωραία δουλειά νομίζω, αν και είναι πολύ δύσκολη γιατί συνδυάζει τη μουσική και τα ακροβατικά. Ωστόσο όλα πάνε καλά μέχρι στιγμής και φαίνεται να προκύπτει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα.
Έχεις αρκετά μεγάλη θητεία στο παιδικό θέατρο…
Δ.Ρ Είναι αλήθεια ότι έχω κάνει παιδικό θέατρο αρκετά, αν και έχω 2 χρόνια να παίξω, από τους 3 σωματοφύλακες. Έχει ενδιαφέρον η συνδιαλλαγή με τα παιδιά, γιατί είναι ένα περίεργο, και πολύ δύσκολο κοινό. Δε θα σου χαϊδέψουν τα αυτιά ποτέ, και θα καταλάβεις αμέσως τι συμβαίνει όσο βρίσκεσαι πάνω στη σκηνή. Εκεί έγκειται και ο μεγάλος βαθμός δυσκολίας στο παιδικό.
Υποθέτω ότι επειδή τα παιδιά αντιδρούν άμεσα σε ό,τι βλέπουν θα πρέπει να διατηρείτε και μεγάλη ψυχραιμία..</em>
Δ.Ρ Αντιδρούν, ή μερικές φορές δεν αντιδρούν και καθόλου, που είναι το χειρότερο που μπορεί να σου συμβεί. Αν αυτό που συμβαίνει στη σκηνή δεν τα ενδιαφέρει καθόλου, το καταλαβαίνεις εκείνη την ώρα. Απαιτείται ψυχραιμία, γιατί αν έχεις ένα ρόλο που συνομιλεί με τα παιδιά, όπως για παράδειγμα ο ρόλος μου στον Αμαντέους, πρέπει να είσαι έτοιμος για τα πάντα. Αυτό σε ιντριγκάρει βέβαια πολύ.
Εκτός από το παιδικό ετοιμάζεσαι και για τη συμμετοχή σου στο Hommage…
Δ.Ρ. Είναι μια παράσταση την οποία είδα πέρυσι αρκετές φορές στο θέατρο της οδού Κυκλάδων, που με εντυπωσίασε. Ζήλεψα, ομολογώ, ήθελα πολύ να είμαι μέρος της… και φέτος είμαι. Και αυτό είναι ένα όνειρο για μένα. Είναι ουσιαστικά μια site specific παράσταση, που παίζεται σε όλο το θέατρο: ξεκινώντας από το δρόμο, στο μπαρ, στα καμαρίνια, και σε όλα τα σημεία του, όχι μόνο πάνω στη σκηνή. Δεν πρόκειται για ένα μνημόσυνο όμως, γιατί κάτι τέτοιο δεν ταιριάζει ούτε στο Βογιατζή, ούτε θα το ήθελε και κανείς. Είναι σαν να βρίσκεσαι στη σκηνή, στο χώρο με τον ίδιο το Βογιατζή, κάτι που είναι ανατριχιαστικό. Ζώντας το ως θεατής πέρσι, είχα εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα, κάτι που είχα χρόνια να νιώσω. Δεν εννοώ ότι δεν έχω δει καλές παραστάσεις αυτά τα χρόνια, απλά αυτή η παράσταση μίλησε μέσα μου. Ήταν πραγματικά σαν να βρισκόταν εκεί ο Βογιατζής, και για εμάς που μεγαλώσαμε ως καλλιτέχνες βλέποντας ή συμμετέχοντας στις παραστάσεις του, είναι κάτι πολύ σημαντικό, σχεδόν εξωπραγματικό. Είναι κάτι που ήθελα πολύ και συμβαίνει. Κατά τη διάρκεια της παράστασης υπάρχουν προβολές με τον ίδιο το Βογιατζή, στις πρόβες του, στις συμβουλές του, με τους ηθοποιούς που έχουν περάσει όλα αυτά τα χρόνια από το θέατρο αυτό. Υπάρχουν συγκεκριμένοι ηθοποιοί που παίζουν, και κάποιοι ακόμα ως φιλοξενούμενοι, από την Αμαλία Μουτούση, τον Ήμελλο, και πολλούς ακόμα, που καταθέτουν τη δική τους εμπειρία για τον Βογιατζή και τη συνεργασία τους. Αυτό που εισπράττω τώρα ως καλλιτέχνης στις πρόβες, είναι το τι είναι υπαρκτό και τι όχι. Σαν να είσαι σε αυτόν τον κόσμο που υπάρχουμε τώρα, αλλά ταυτόχρονα να υπάρχει και κάτι άλλο. Ο σκηνοθέτης μας λέει μερικές φορές «Hommage who knows ?!a metaphysical mystery..». αν μπορούσαμε να το κατατάξουμε, να του βάλουμε μια ταμπέλα, θα έλεγα αυτό, ότι είναι ένας μεταφυσικός, μαγικός, ρεαλισμός, όσο αντιφατικό και αν ακούγεται τελικά αυτό. Είναι μια μεγάλη πρόκληση.
Ο σκηνοθέτης της παράστασης…
Δ.Ρ Ο Σπύρος Αλιδάκης, ο σκηνοθέτης μας, είναι ένας νέος άνθρωπος, που έχει μια ιδιαίτερη άποψη πάνω στα πράγματα. Είναι σκηνοθέτης και κινηματογραφιστής, που θεωρώ ότι έχει μια διαφορετική ματιά, που προσωπικά με ενδιαφέρει πολύ. Δε σε οδηγεί με κλασικούς παλιούς τρόπους, και είναι μια συνεργασία πρόκληση. Όταν έχεις κάποια χρόνια στο θέατρο, είναι δύσκολο να βρείς κάτι που θα σε προκαλέσει, κάποιον που θα σου μάθει πράγματα. Εγώ τώρα ανακαλύπτω, μαθαίνω νέα πράγματα για μένα, ως ηθοποιός και ως άνθρωπος.
Μας δίνεται η εντύπωση ότι και οι πρόβες σας θα είναι σαν μια άλλη παράσταση..
Δ.Ρ Έτσι είναι, γιατί η πρόβα ξεκινά και βιώνεις συναισθήματα που δεν έχουν να κάνουν με την πρακτική του θεάτρου μόνο… αλλάζεις μέσα σου. Είναι δύσκολο ίσως να το εκφράσω, αλλά συμβαίνει σπάνια και δύσκολα κάτι τέτοιο. Είναι σαν ένα όνειρο που πραγματοποιείται μέσα σε δύσκολες συνθήκες, και ευχαριστώ τον σκηνοθέτη μας για αυτό.
Η θεατρική χρονιά αυτή έρχεται έτσι κι αλλιώς μετά από ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι, που είχε απώλειες και για τον θεατρικό κόσμο..
Εκείνη την ημέρα ήμουν κλεισμένος σε ένα θέατρο και έκανα πρόβες… όταν βγήκα το ίδιο βράδυ, επειδή έχω αρκετούς φίλους στην περιοχή, άρχισα τα τηλέφωνα, να δω τι συμβαίνει. Ο πολύς κόσμος δεν έχει καταλάβει τι ακριβώς έχει συμβεί εκεί. Το κατάλαβαν όσοι πήγαν σε αυτά τα μέρη, είτε ως εθελοντές, είτε για να βοηθήσουν τους δικούς τους ανθρώπους. Όλοι είχαν άποψη για το τί θα έπρεπε να έχει γίνει, τι θα συνέβαινε αν… Αλλά θα έπρεπε να πάει κάποιος εκεί για να δει το μέγεθος της καταστροφής. Πήγα ως εθελοντής για τα ζώα. Ήταν κάτι εξωπραγματικό. Δεν ήμουν εκεί την ώρα της φωτιάς. Τα λάθη που έγιναν σίγουρα τα ξέρουν καλύτερα κάποιοι, και θέλω να πιστεύω ότι θα αποδοθούν οι ευθύνες εκεί που πρέπει. Το σκηνικό της καταστροφής το ξεπερνά η φαντασία. Δεν μπορείς να ξέρεις τίποτα όμως. Εμείς βρεθήκαμε σε αυτοκίνητα μέσα στο Μάτι, μαζί με άλλους εθελοντές, χωρίς να μας κυνηγά η φωτιά, και παρόλα αυτά παγιδευτήκαμε στο πουθενά. Όλα είναι σχετικά, και το να κρίνεις, πολύ εύκολο. Προφανώς υπάρχουν ευθύνες, μιλάμε για 100 άτομα. Και πόσα ζώα μαζέψαμε.. ή δεν καταφέραμε να τα μαζέψουμε γιατί ήταν σε τέτοιο βαθμό καμένα. Η οικολογική καταστροφή, τα σπίτια… οι ευθύνες είναι καινούριες, παλιές, ακόμα πιο παλιές.. ίσως χρειαζόμαστε μια εκπαίδευση όλοι στην Ελλάδα για να μιλάμε λιγότερο, και να κάνουμε περισσότερα. Να μην κρίνουμε τόσο εύκολα αν δεν ξέρουμε. Θα έπρεπε να αφήνουμε πράγματα για εκείνους που έχουν τη σχετική γνώση.
Στήθηκε ένα μεγάλο λαϊκό δικαστήριο εκείνες τις ημέρες…
Δ.Ρ Ναι ένα δικαστήριο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ουρλιαχτά, που δεν οδηγούσε πουθενά. Είδα ανθρώπους να «ουρλιάζουν», και κανείς δεν ήταν εκεί που θα έπρεπε να είναι. Στο Μάτι, στο Βουτζά, στη Ραφήνα, να μαζεύει, να ψάχνει, να βοηθά. Υπήρχε ταυτόχρονα τόσος πολύς κόσμος εκεί να βοηθά, εθελοντές, που βοήθησαν. Το τελευταίο πράγμα που ενδιέφερε τους εθελοντές ήταν να βγουν στο facebook και να φωνάζουν. Είχαμε δουλειά να κάνουμε.
Ήταν μια στιγμή που ο καλλιτεχνικός και μη κόσμος χωρίστηκε και πάλι στη μέση…
Δ.Ρ Δεν μπορείς να κάνεις αντιπολίτευση πάνω στα πτώματα ανθρώπων, ζώων, σε μια τέτοια οικολογική καταστροφή. Βρήκαν ευκαιρία κάποιοι, τη στιγμή που άνθρωποι πέθαναν με τον χειρότερο τρόπο να βγουν να κάνουν πολιτική. Δε γίνεται αυτό, δεν μπορώ να το δεχτώ. Σε αυτές τις περιπτώσεις σταματάς να μιλάς και δουλεύεις. Αν συνεργαζόμασταν όλοι, όπως έγινε με τους τόσους εθελοντές, θα είχαμε σε όλη τη χώρα τρομερή βελτίωση. Κάποια στιγμή πρέπει να το καταλάβουμε αυτό, για να προχωρήσουμε, και στο θέατρο και παντού.
Φέτος για δεύτερη χρονιά το θέατρο δέχεται μια οικονομική βοήθεια από τις επιχορηγήσεις του Υπουργείου…
Δ.Ρ. Οι επιχορηγήσεις χρειάζονται. Η Τέχνη και το θέατρο χρειάζονται χρήματα. Υπάρχει υλικό, υπάρχουν ομάδες, και καλλιτέχνες που αξίζουν να τους δώσεις μια ευκαιρία, για να αποδείξουν, αν αυτό μπορεί να γίνει με μια ευκαιρία βέβαια, αν έχουν βρει το δρόμο τους. η επιχορήγηση βοηθά προς αυτήν την κατεύθυνση. Δεν έχω καταλάβει ακόμα, όμως, πώς δίνονται. Ποια είναι τα κριτήρια. Πέρσι δόθηκαν περίπου 80, με διπλάσιες αιτήσεις. Και φέτος δόθηκαν ξανά σε ίδιες ομάδες και φορείς. Δεν ξέρω αν είναι σωστό αυτό.. δεν ξέρω αν είναι και λάθος. Αυτό είναι κάτι που είχε συζητηθεί και τα προηγούμενα χρόνια, για το αν θα έπρεπε να μοιράζονται ίσως κάπως οι ευκαιρίες. Δεν είναι πολλά τα λεφτά, για να καλύψουν όλες τις ανάγκες, αλλά μπορούν να βοηθήσουν στο να δούμε μια πληθώρα καλλιτεχνών και απόψεων. Και ίσως θα έπρεπε να δίνονται σε καινούριες και πιο μικρές ομάδες. Αν κάποιος έχει 15-20 χρόνια στο θέατρο, δεν ξέρω αν θεωρείται κάτι καινούριο. Ίσως όμως να μην είναι αυτό το σκεπτικό των επιχορηγήσεων. Δεν το γνωρίζω. Από εκεί και πέρα βέβαια πρέπει να υπάρχει ένας έλεγχος, για το που πάνε τα χρήματα, ποιος τα έχει περισσότερη ανάγκη. Πιστεύω ότι ίσως αδικούνται κάποιοι.
Είναι όμως κάτι θετικό ότι επανήλθαν…
Δ.Ρ Δεν παύει να είναι θετικός θεσμός όμως, και μακάρι να συνεχιστούν. Όπως και μακάρι να γίνει κάτι και για τα ΔΗΠΕΘΕ, που είναι ένας σημαντικός θεσμός, γιατί από αυτά βγήκαν σπουδαίοι καλλιτέχνες. Κακά τα ψέματα, εκπαιδεύεις και το κοινό με αυτόν τον τρόπο, γιατί δεν έχουν όλοι την ευκαιρία να έρθουν στην Αθήνα, ή στη Θεσσαλονίκη για να δούν παραστάσεις. Έχουν υπάρξει σπουδαία ΔΗΠΕΘΕ στην Ελλάδα: το Θεσσαλικό, του Βόλου, της Πάτρας… θα μπορούσαν να δείξουν ενδιαφέρον για αυτό το θεσμό επίσης. Να γίνονται αξιοπρεπείς δουλειές, με επαγγελματισμό. Όλα θέλουν έλεγχο και ενδιαφέρον. Υπάρχει το Υπουργείο, οι σύμβουλοι για αυτό, που απλά πρέπει να κάνουν τη δουλειά τους.
Τι βρίσκεις πιο ελπιδοφόρο στο θέατρο σήμερα;
Δ.Ρ Το θετικό βγαίνει μέσα από το αρνητικό. Αν δεις το χειμώνα που έρχεται, αρχίζουν και ξεχωρίζουν κάποια πράγματα. Η οικονομική κρίση ξεμπροστιάζει πολύ κόσμο, με τις αρπαχτές που θα γίνουν, για να το πούμε λαικά. Κάποιοι σκέφτονται ότι θα βάλουν τον τάδε και τον δείνα, για να τους «τα φέρουν». Αυτό δεν είναι θέατρο. Είναι θέαμα με την πρόφαση της παράστασης. Αυτό φαίνεται πια έντονα. Ξεπερνάμε δηλαδή το διαχωρισμό του εμπορικού και καλλιτεχνικού, και πάμε στην αρπαχτή και το θέατρο. Αυτό μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να φέρει πια, γιατί και ο κόσμος, όσο αντέχει βέβαια το καταλαβαίνει, βλέπει τη διαφορά. Όσο περνά ο καιρός όμως ο κόσμος αντιλαμβάνεται το καλλιτεχνικό κριτήριο, και αυτό είναι θετικό. Δε φταίει το κοινό που μπερδεύεται πολλές φορές, φταίμε και όλοι εμείς, από τους ηθοποιούς και τους τεχνικούς, μέχρι τους δημοσιογράφους.
Στα social media πέρυσι πάντως έβλεπες ανθρώπους να προτείνουν παραστάσεις πιο low budget, πιο εναλλακτικές, πιο χαμηλών τόνων…
Δ.Ρ. Ανακαλύπτουμε από την αρχή το σκηνοθέτη, τον ηθοποιό, τι έχει να πεί κάποιος, αν έχει να πει. Το θέατρο για αυτό υπάρχει. Το να δούμε τον τάδε celebrity να πρωταγωνιστεί κάπου απλά για να γεμίσει το θέατρο, δε μου λέει κάτι. Ας πάει σε έναν άλλο χώρο καλύτερα. Πάνε κάποιοι να τα μπλέξουν όλα μαζί για να φέρουν στα ταμεία και τους από εδώ και τους από εκεί. Δεν γίνεται αυτό. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν λίγοι θεατρικοί παραγωγοί, με την έννοια αυτών που γνωρίζουν το θέατρο. Υπάρχουν κομήτες που μπαινοβγαίνουν στο θέατρο για να βγάλουν χρήματα, και κάνουν περισσότερο κακό. Όμως όπως είπα, και λόγω της οικονομικής κρίσης όλα αυτά φαίνεται να ξεχωρίζουν. Θα φανεί. Ελπίζω ότι βγαίνει κάτι θετικό από την κρίση. Θα φανεί.
Σε ευχαριστώ..
Δ.Ρ. Κι εγώ!
Συνέντευξη: Κάτια Σωτηρίου
Αποκλειστική Φωτογράφιση για το Mytheatro: Ελπίδα Μουμουλίδου