Γραμμένο ανάμεσα στο 1950 και το 1952, το έργο του Ούγκο Μπέτι “Καμένα Λουλούδια στο Παρτέρι”, παρουσιάζεται στο θέατρο Αλκμήνη σε σκηνοθεσία Φραντσέσκας Μινουτόλι. Το έργο δημιουργήθηκε σε μια περίοδο όπου η φασιστική λαίλαπα στην Ευρώπη άρχισε να υποχωρεί, αφήνοντας πίσω τις στάχτες και τον συντηρητισμό του πολέμου. Παραστάσεις έως: 02/06/2023
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Ημερομηνία Δημοσίευσης 27/5
Το Έργο
Μέσα από τον ύποπτο θάνατο του γιου ενός πρώην πολιτικού ηγέτη επαναστατικού κόμματος που ζει απομονωμένος με την γυναίκα του σε ένα καταφύγιο κοντά στα σύνορα, το έργο μιλάει για την έλλειψη επικοινωνίας και πίστης της νέας γενιάς σε ένα καλύτερο μέλλον, αλλά και την αναζήτηση του πραγματικού νοήματος της ζωής. Η επικείμενη εφαρμογή ενός πολιτικού σχεδίου θα διαταράξει τις ήδη λεπτές ισορροπίες, φέρνοντας στο φως καλά κρυμμένες αλήθειες και εντείνοντας το κλίμα αγωνίας και φόβου που επικρατεί.
Είναι ένα θεατρικό έργο που δηλώνει το πρόβλημα του σύγχρονου μηδενισμού με ασυμβίβαστη ζοφερότητα, και επιχειρεί να θέσει τις βάσεις για την επιβεβαίωση της ανθρώπινης ευθύνης.
Το έργο κινείται σε τρία διαφορετικά επίπεδα, το φιλοσοφικό, το πολιτικό και το στενά προσωπικό. όμως και τα τρία είναι έξυπνα συγχωνευμένα. Μιλά με ευαισθησία για την τελική ανθρώπινη ανάγκη να κατανοήσει τα πράγματα – πολιτικές καταστροφές, θάνατο των αγαπημένων- αποκαθιστώντας τις έννοιες της ενοχής και της αθωότητας, της τιμωρίας και της επιλογής , σε όλο τους το μέγεθος. Η παράσταση καθώς εξελίσσεται ρίχνει φως σε μια μεγάλη αλήθεια, ότι δηλαδή μόνο επιβάλλοντας τη σφήνα της ηθικής ευθύνης στη ζωή και συναινώντας να υποστούμε τους κινδύνους και τους πόνους , μπορεί ο κόσμος να απομακρυνθεί από τον απόλυτο «παραλογισμό» του. Μόνο με την αναγνώριση του χάσματος που δημιουργείται μεταξύ αυτού που υπάρχει και αυτού που πρέπει να υπάρχει, μπορεί ο άνθρωπος να βρει ακόμα ελπίδα και σκοπό, να σωθεί από την επιδημία του κακού στον κόσμo.
Το έργο αποκτά μια μάλλον ανησυχητική συνάφεια με το σύγχρονο μας κόσμος καθώς διαδραματίζεται ανάμεσα στην ελίτ εξουσίας ενός τεράστιου πολιτικού συστήματος τη νύχτα πριν από την αντιπαράθεσή του με την άλλη πλευρά – στα σύνορα, «το σημείο φθοράς ανάμεσα σε δύο κόσμους, ή ίσως ο μισός κόσμος εναντίον του άλλου. Φοβάται κανείς ότι ήταν μόνο μια αίσθηση του πιο κυριολεκτικού ρεαλισμού που οδήγησε τον Betti να επιλέξει αυτό το περιβάλλον ως το σκηνικό στο οποίο κηρύσσεται το ευαγγέλιο της ανευθυνότητας στην πιο βασική μορφή του: Μετά από διερεύνηση των ορίων της ανθρώπινης δικαιοσύνης με εξαιρετική διαύγεια, η γραφή του Betti ανοίγεται στην αγάπη και το έλεος της θείας δικαιοσύνης, που είναι τα ολοένα πιο ξεκάθαρα και άμεσα σημάδια μιας θρησκευτικής έντασης που εισβάλλει στη θεατρική γραφή του Betti.
Το καμένο παρτέρι έχει τον δικό του χώρο γεμάτο συμβολισμούς, ακριβώς ένα «παρτέρι», σχεδόν ένα φυσικό «έμβλημα», ένα «παρτέρι» που δεν καλλιεργείται πλέον, ακριβώς για να κάνει τους ανθρώπους να κατανοήσουν το δράμα εκείνου του γεγονότος.
Φυσικά, υπάρχει ρητορική, έμφαση, κοινοτοπίες, έστω και λίγο μελόδραμα, αλλά υπάρχει και μια αλήθεια, αυτή που η τραγωδία του Γκουίντο, ο θάνατός του, ρίχνει χωρίς φίλτρα στην παράσταση. Ο Τζιοβάνι, «ηγέτης του λαού», έπαιρνε πάντα τον Γκουίντο μαζί του για να μπορέσει κάποτε ο γιος του να συνεχίσει τη ζωή του ως ηγέτης του λαού. Ένα έργο ζωής που ο θάνατος του Γκουίντο ματαίωσε απότομα. Εξ ου και η σύγχυση των ρόλων, εξ ου και τα θολά όρια μεταξύ καλού και κακού, μια αβεβαιότητα που οδηγεί τον Τομάσο να συμφωνήσει, πέρα από κάθε προσδοκία, με τους αντιπάλους του, κάτι που δεν είναι μια κενή άσκηση γνωστικού σχετικισμού, αλλά μάλλον η επίγνωση ότι η αλήθεια είναι πάντα κάτι περίπλοκο, και ότι πάνω απ’ όλα ξεπερνά τα απλά φαινόμενα.
Η παράσταση
Η σκηνοθεσία της Φραντσέσκας Μινουτόλι, γραμμική και με λιτότητα, μέτρο και επεξεργασία των νοημάτων, συναισθημάτων, συμβολισμών του λόγου, κατέστησε τα πρόσωπα «αναγνώσιμα», ανέδειξε την πολιτική εμβέλεια, αλλά και το συναισθηματικό υπέδαφος του κειμένου. Ίσως σε κάποιες στιγμές νιώσαμε ότι η κλασική ισορροπία του φιλοσοφικού διαλόγου και του ανθρώπινου δράματος ανατράπηκε από μεγαλύτερη συγκέντρωση στο τελευταίο, με αποτέλεσμα ανά στιγμές οι συναισθηματικές κορυφώσεις που υπάρχουν στο σενάριο να πνίγουν τη διαλεκτική και το πολιτικό και μεταφυσικό βάθος του έργου. Ωστόσο στο σύνολο της η σκηνοθεσία σεβάστηκε το κείμενο, και, κυρίως, έδωσε το χώρο στους ερμηνευτές να εμβαθύνουν στους ήρωες τους.
Ο Μιχάλης Καλιότσος εύγλωττος και στιβαρός κινείται με άνεση στο ρόλο του συνταξιούχου δημαγωγού με το μυαλό και τους συλλογισμούς ενός φιλοσόφου. H έκρηξη της μεταστροφής του, σε μια δουλεμένη ερμηνευτική κατάθεση, πυροδοτείται ακριβώς όταν ο χαρακτήρας του Τζιοβάνι νιώθει βαθιά διαφορετικός, μεταμορφωμένος από αυτόν τον ρόλο του ηγέτη του λαού, του επαναστάτη. Πάνω απ’ όλα, έχοντας αλλάξει ριζικά γνώμη, νιώθει τώρα την αίσθηση της ενόχλησης και του κενού απέναντι στις ομιλίες του παρελθόντος.
Εξαιρετικός ο Τάσος Αντωνίου με το σαρδόνιο κυνισμό που απαιτεί ο ρόλος του Τομάσο, ερμηνεύει έναν δυστυχώς διαχρονικό οικείο χαρακτήρα, έναν πολιτικό που έχει αποδεχτεί την έννοια της απάτης προς την εξυπηρέτηση ενός αμφιλεγόμενου συμφέροντος.
Επιτυχημένα εξελισσόμενη κατά το ξεδίπλωμα του έργου η εκφραστικότητα της Μαρίας Μαλταμπέ που διαχειρίζεται με σεβασμό το χαρακτήρα μιας γυναίκας, της οποίας ο τρόμος για το παράλογο του θανάτου του γιου της την οδήγησε στα όρια της παραφροσύνης
Ο Αλέξανδρος Μαράκης – Μπούρκας στο ρόλο του πιο ευγενούς συναισθηματικά και αθώου ήρωα αναδεικνύει με την τελική του επιλογή την άβυσσο μεταξύ της αυθόρμητης νιότης και της στυγνά υπολογιστικής, τερατώδους “ηθικής” και “διαπαιδαγώγησης” της κοινωνίας.
Καθοριστικός συμπαραστάτης της σκηνοθεσίας η μουσική και τα ηχοτοπία του Νίκου Αρκομάνη και δημιουργικοί συντελεστές το αφαιρετικό σκηνικό της Κικής Μήλιου και τα καλόγουστα κοστούμια της Μαρίας Ντάρμου, και οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί του Μανώλη Μπράτση, που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό το συναισθηματικό πλαίσιο της παράστασης.
Στο σύνολο της είναι μια παράσταση που μας σύστησε ένα πολύ ενδιαφέρον και άγνωστο σχετικά έργο του Ugo Betti, και που θέτει καίριους προβληματισμούς για τον αποπροσανατολισμένο, χωρίς αξίες και ιδανικά κόσμο, και την ατομική ευθύνη μας απέναντι στον κόσμο και τον άλλο άνθρωπο.
Συντελεστές παράστασης:
Συγγραφέας: UgoBetti
Μετάφραση: FrancescaMinutoli – Τάσος Αντωνίου
Σκηνοθεσία:FrancescaMinutoli
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Μαράκης – Μπούρκας
Σκηνικά: Κική Μήλιου
Κοστούμια: Μαρία Ντάρμου
Μουσική-ηχητικό περιβάλλον: Νίκος Αρκομάνης
Επεξεργασία ήχου: PlayRecordingStudio
Σχεδιασμός φωτισμού: Μανώλης Μπράτσης
Φωτογραφίες – τρέιλερ : Γιώργος Δανόπουλος
Δημιουργία αφίσας : Γιώργος Βαχάρης
Επικοινωνία: Νταίζη Λεμπέση
Παίζουν:
Μιχάλης Καλιότσος
Τάσος Αντωνίου
Μαρία Μαλταμπέ
Αλέξανδρος Μαράκης – Μπούρκας