Το θέατρο Τζένη Καρέζη παρουσιάζει τον “Κωλόκαιρο” που έγραψε ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος και σκηνοθετεί ο Γιώργος Παλούμπης.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
Το νέο έργο του Αντώνη Τσιοτσιόπουλου εκτυλίσσεται σε ένα σκυλάδικο στην Ελευσίνα, την ημέρα της κηδείας της μητέρας των ιδιοκτητών, Δημήτρη και Σοφοκλή, ο οποίος εμφανίζεται ξαφνικά μετά από πέντε χρόνια απουσίας. Η ξαφνική εμφάνιση του για την οποία δεν είναι προετοιμασμένος κανείς, φέρνει στην επιφάνεια επώδυνες αλήθειες, με τη γυναίκα του Μαρία, τραγουδίστρια του μαγαζιού, με τον κουμπάρο του Στέλιο, και τον αδερφό του.
O Κωλόκαιρος, δεν είναι, απλώς, ένα λεκτικό και σκηνοθετικό εύρημα για να κάνει πιο φαρσική την πλοκή του έργου, αλλά είναι κυρίως, ένα δραματουργικό εύρημα, μια πικρόχολη αλληγορία για τις δύσκολες συνθήκες, βροχής, υγρασίας, διάβρωσης που μπορεί να κρύβουν όσα συμβαίνουν στην κοινωνία ή στις σκέψεις, τις πράξεις, τις σχέσεις των ανθρώπων σε πλήρες φως. Ο Τσιοτσιόπουλος στήνει τη δραματουργική “πλεκτάνη” του και “ξεγυμνώνει” με αφορμή μια καταρρακτώδη βροχή και μια κηδεία, το χαρακτήρα, τη νοημοσύνη, τη συμπεριφορά, τα κουσούρια, τις ιδέες, τα ψεύδη των προσώπων του έργου του.
Κυρίως όμως επιλέγει να μιλήσει για έναν κόσμο που εκ πρώτης όψεως μοιάζει ξένος και σουρεαλιστικός, αλλά στη συνέχεια, όσο προχωρά κανείς πιο βαθιά στην ιστορία, αρχίζει να γίνεται οικείος και να μας φέρνει στον νου κομμάτια του εαυτού μας ή των ανθρώπων που έχουμε γνωρίσει. Γιατί ο Τσιοτσιόπουλος συλλαμβάνει ένα θέμα, συνθέτει ένα μύθο – με αρχή, μέση και τέλος – και πλάθει χαρακτήρες, συνδυάζει την πραγματικότητα και τη φαντασία, το δραματικό και το κωμικό στοιχείο, το αληθινό και πλαστό, την αλήθεια και το ψεύδος, το «είναι» και το «φαίνεσθαι» της ανθρώπινης ύπαρξης και συμπεριφοράς. Ο Κωλόκαιρος του έχει σαφή θεματολογία και μάλιστα ταξικής αντίληψης, πλοκή με κλιμακούμενες συγκρούσεις αλλά και ψυχολογικές καταστάσεις, με καλογραμμένους χαρακτήρες. Στο Διυλιστήριο, το νυχτερινό κέντρο που διυλίζει και συνθλίβει ανθρώπους και συναισθήματα, αποκαλύπτεται το ψεύδος, η συναισθηματική ανεπάρκεια, ο ατομισμός, ο εγωτισμός των ηρώων του, που πέφτουν σε συνεχή λάθη και ψεύδη, αν και αρχικά στη ζωή τους όλοι την ομορφιά και τις στιγμές χαράς ονειρεύτηκαν.
Ο Παλούμπης στη σκηνοθεσία του επιχειρεί και κατορθώνει ένα θέατρο όπου η θεατρικότητα δεν ακυρώνει τη ρεαλιστική διάσταση του έργου. Αποτόλμησε για μια ακόμα φορά την σε βάθος διερεύνηση και καλλιέργεια των λαϊκότροπων στοιχείων που κατά κόρον χρησιμοποιεί στις σκηνοθεσίες του. Οι ήρωες του δεν είναι κάποια ξένα τραγικά θεατρικά πρόσωπα, καθώς ο καθένας αναγνωρίζει δικά του στοιχεία στα αδιέξοδα ή στις αδυναμίες τους και αυτό είναι το τραγικό – το έργο επιδιώκει την πλήρη ένταξη των ηρώων στην σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Παλούμπης μπορεί να πιάσει τις εντάσεις του κειμένου – έχοντας συνεργαστεί ξανά με τον Τσιοτσιόπουλο, γίνεται λεπτομερής ερευνητής της «αβύσσου» της ανθρώπινης ψυχής, των ομολογούμενων και ανομολόγητων πόθων και παθών του ανθρώπου, χωρίς να παύει να ανιχνεύει και να αναδεικνύει τα κοινωνικά αίτια και τις συνθήκες που επιδρούν καταλυτικά, ακόμα και ολέθρια, στον ψυχισμό των ηρώων. Οσο περισσότερο καθάριο ρεαλιστικό «φως», χωρίς άσκοπα, επιτηδευμένα «κόλπα» ρίξει κανείς σε ένα τέτοιο έργο, τόσο περισσότερο αναδύεται ο ψυχογραφικός ζόφος και τόσο καθαρότερα προβάλλουν και τα κοινωνικά αίτιά του. Και αυτό ακριβώς πέτυχε σκηνοθετικά ο Παλούμπης, που καθοδήγησε τους ηθοποιούς με ενιαίο υποκριτικό ήθος στις ρεαλιστικές ερμηνείες τους, και πέτυχε ένα σύνολο που λειτουργεί συνθετικά και αντιθετικά ταυτόχρονα, διορθώνοντας και τις όποιες δραματουργικές υπερβολές της πλοκής.
Ο Στάθης Σταμουλακάτος δίνει μια από τις πιο δυνατές του ερμηνείες, απογυμνώνει το παρελθόν του και με ένταση και εντυπωσιακό έλεγχο στην ερμηνεία του συνεχίζει στο προδιαγεγραμμένο μέλλον του. Η ερμηνεία του ενέχει, δηλαδή, την ιστορία και την προοπτική του ρόλου του. Άψογος στην εκφορά του λόγου του και στις συναισθηματικές του κλιμακώσεις, σε ρόλο έκπληξη που καταφέρνει να συγκινήσει.
Ο Στέλιος Δημόπουλος στον ρόλο του Μίμη, με τα πληθωρικά, αλλά και ελεγχόμενα εκφραστικά του μέσα δίνει μία ερμηνεία έντονης σωματικής και λεκτικής βίας, με στυγνότητα, που επιδιώκει να ισοπεδώσει κάθε άλλο χαρακτήρα για να επικρατήσει η δική του αλήθεια. Είναι μια εξαιρετική ερμηνεία, και για μια ακόμα φορά αποδεικνύει πόσο ικανός είναι στο ρεαλιστικό θέατρο.
Συνταρακτική, με την αμεσότητα, τη δραματικότητα, τη λαϊκότητά της, είναι η ερμηνεία της Βασιλικής Διαλυνά στο ρόλο της Μαρίας, που μέσα σε ένα βράδυ καλείται να αναθεωρήσει ό,τι γνώριζε για τη ζωή της, και τους ανθρώπους που αποτελούσαν το άμεσο και οικογενειακό περιβάλλον.
Ο Θάνος Αλεξίου, σε μια από τις καλύτερες ερμηνείες του, με χιούμορ αλλά και μια υφέρπουσα μελαγχολία, είναι ο χαρακτήρας που εξισορροπεί τις καταστάσεις, αλλά και που επιτρέπει την έστω και για πολύ λίγο χαλάρωση του κοινού από τις συνεχείς αντιπαραθέσεις και αποκαλύψεις.
Έξοχος και ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος στο ρόλο του ήρωα που αποτελεί συνεκτικό κρίκο όχι μόνο των εργαζόμενων στο νυχτερινό κέντρο, αλλά και της αλήθειας, δίνει μια άμεση, ουσιώδη, και ανθρώπινη ερμηνεία.
Το οξύνουν ρεαλιστικό κείμενο του Τσιοτσιόπουλου βρίσκει ιδανικό σκηνικό στο σκυλάδικο που έστησε στη σκηνή του Καρέζη η Νατάσα Παπαστεργίου, στους «ζοφώδεις» φωτισμούς του Βασίλη Κλωτσοτήρα και την απόλυτα ταιριαστή, λούμπεν αισθητικής μουσική του σκυλάδικου που επιμελήθηκε ο Κώστας Νικολόπουλος.
Στο σύνολο της είναι μια παράσταση με ατόφια ρεαλιστική ματιά, που προβάλλει γυμνή την κόλαση του διπόλου αλήθειας και ψέματος, τη δυσκολία που έχουν οι άνθρωποι να αποδεχθούν το ρόλο τους στην εξέλιξη της ζωής τους, να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Και όλα συνοψίζονται σε μια σπανακόπιτα που πρέπει να κοπεί στα δυο, γιατί οι άνθρωποι είναι πιο αδύναμοι από την ανάγκη τους για ειλικρίνεια και μοιρασιά. Να τον δείτε τον Κωλόκαιρο, είναι μια από τις παραστάσεις που δεν πρέπει να χάσετε μέσα σε αυτήν την, πολύ καλή, θεατρική χρονιά.
Συντελεστές
Κείμενο: Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Σκηνοθεσία & Δραματουργική Επεξεργασία: Γιώργος Παλούμπης, Σκηνικό – Κοστούμια: Νατάσα Παπαστεργίου, Μουσική: Κώστας Νικολόπουλος, Σχεδιασμός φωτισμών: Βασίλης Κλωτσοτήρας, Σχεδιασμός ήχου: Ανδρέας Μιχόπουλος , Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτα Παπαδημητρίου, Βοηθός σκηνογράφου: Μαριάνθη Ράδου
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Παίζουν οι ηθοποιοί: Στάθης Σταμουλακάτος, Θάνος Αλεξίου, Βασιλική Διαλυνά, Στέλιος Δημόπουλος, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
Θέατρο Τζένη Καρέζη (Ακαδημίας 3, Αθήνα), Δευτέρα και Τρίτη στις 9μ.μ.