Παρακολουθώντας κανείς τις Ακρότητες στο Θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα, περνά από μια έντονη συναισθηματική διαδικασία λόγω της αμεσότητας της σκηνικής απόδοσης του έργου, αλλά και λόγω της ιδιαίτερης γραφής του Ματροσιμόνε. Πράγματι ο Αμερικανός συγγραφέας ανατρέπει την αρχική εικόνα του έργου μετατρέποντας το θύμα σε εισβολέα, το αρπακτικό σε αδύναμο θήραμα. Με αυτόν τον τρόπο χλευάζει την ιδέα μας για ενσυναίσθηση καθώς η συμπάθειά μας μετατοπίζεται από τον έναν χαρακτήρα στον άλλο. Ωστόσο, ενώ το έργο είναι σίγουρα συναρπαστικό και συγκρουσιακό, εκθέτει μια ιδεολογία που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην ψυχοπαθητική φύση του Raul, ο Mastrosimone πέτυχε τον στόχο του να αποδομήσει «τους δύο θανατηφόρους μύθους. Ένα, ότι οι γυναίκες προκαλούν το βιασμό και δύο, ότι ο βιασμός “αφορά το σεξ”.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
Με αφορμή αυτό το σύνθετο κοινωνικό έργο συνομιλήσαμε με τους δυο πρωταγωνιστές της παράστασης, την Ελεονώρα Αντωνιάδου και το Θοδωρή Αντωνιάδη, που καλούνται να αντιμετωπίσουν τις ψυχολογικές μεταπτώσεις των ηρώων τους, σε μια ιδιαίτερα απαιτητική παράσταση, με υψηλές εντάσεις και εναλλαγή ρόλων και συναισθημάτων.
Κ.Σ. Οι Ακρότητες είναι ένα έργο ιδιαίτερης θεματολογίας. Ποιες ήταν οι σκέψεις σας όταν το διαβάσατε;
Ε.Α. Το έργο το ήξερα χρόνια, από τη σχολή. Είχα πάρει και ένα απόσπασμα για εξετάσεις στο τρίτο έτος. Όλα αυτά τα χρόνια τριγύριζε στο μυαλό μου. Ήθελα πολύ να παίξω επαγγελματικά τον ρόλο της Μάρτζορι. Όταν με πήρε ο Νίκος Δαφνής για να μου προτείνει τη δουλειά, ενθουσιάστηκα. Είναι ένα έργο αρκετά απαιτητικό και ψυχολογικά και σωματικά. Το τρομακτικό του όμως είναι, πως είναι τόσο επίκαιρο. Θα περίμενε κανείς πως από το 1978 που γράφτηκε μέχρι το 2022, θα είχαμε κάνει κάποια βήματα. Δυστυχώς η κατάσταση στους νόμους είναι σχεδόν η ίδια.
Θ.Α. Πρόκειται για ένα έργο ΔΥΣΤΥΧΩΣ ιδιαιτέρως επίκαιρο. Οι πρώτες μου σκέψεις διαβάζοντας το, είχαν να κάνουν με τους χαρακτήρες και τον τρόπο που “ξεδιπλώνονται” στο χαρτί και στη συνέχεια στη σκηνή καθώς και για το πώς όλη αυτή η “αγριάδα” που σχεδόν νατουραλιστικά περιγράφει ο Mastrosimone μπορεί να “μεταφραστεί” σε σκηνική δράση. Εδώ έρχεται η πολύτιμη συμβολή του σκηνοθέτη Νίκου Δαφνή! Μέσα από τις πρόβες μας, την ανάλυση του έργου, την διδασκαλία των ρόλων , την ευτυχή με όλους μας τους ηθοποιούς συνεργασία και τελικά την εμπνευσμένη κατά τη γνώμη μου σκηνοθεσία του, δημιούργησε ένα απολύτως ασφαλές πλαίσιο ώστε να επιτευχθεί η παράσταση στο “Θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα”
Κ.Σ Ποια σκοπιά υιοθετεί το έργο κατά τη γνώμη σας;
Ε.Α. Το έργο σου παρουσιάζει τα γεγονότα όπως είναι. Νιώθω ότι δεν μεροληπτεί υπέρ κάποιου και αυτό είναι το ενδιαφέρον. Ο θύτης γίνεται θύμα και το αντίθετο, από τη μια στιγμή στην άλλη. Δεν εκβιάζει το συναίσθημα υπέρ κάποιου ήρωα, δεν κουνά το δάχτυλο διδακτικά. Σου παρουσιάζει ένα γεγονός, μια κατάσταση και αφήνει τους ήρωες να ξεδιπλώσουν την δική τους οπτική επί του θέματος. Σαν θεατής συντάσσεσαι με όποιον νιώθεις ότι αντιπροσωπεύει τα πιστεύω σου.
Θ.Α. Δεν θα χρησιμοποιούσα την έννοια “υιοθετεί”, όσο παραθέτει. Ουσιαστικά δείχνει-φωτίζει τις τρεις εντελώς διαφορετικές λογικές και αντιδράσεις των τριών κοριτσιών (μέσω των ρόλων τους) στην αποτρόπαια πράξη της απόπειρας βιασμού από τον άντρα στο έργο. Αυτή της αυτοδικίας, της σιωπής και του νόμου.
Κ.Σ. Ποια ήταν η πρόκληση που είχατε να αντιμετωπίσετε στους ρόλους σας;
Ε.Α. Ο ρόλος της Μάρτζορι, είναι από την αρχή μέχρι το τέλος στα «κόκκινα». Αυτό, σε συνδυασμό με το μέγεθος του θεάτρου και την άμεση επαφή που έχεις αναγκαστικά με το κοινό, δυσκολεύει την κατάσταση. Υπήρχε ο φόβος να φαίνονται όλα μεγεθυμένα, υπερβολικά, ψεύτικα. Εμένα αυτό ήταν το στοίχημά μου. Να κρατήσω την αλήθεια και την αμεσότητα, χωρίς να χάσω την ένταση που απαιτεί ο ρόλος. Κρατήσαμε τη βία, τα ξεσπάσματα, τις απότομες εναλλαγές, αλλά με φίλτρο την αλήθεια μας.
Θ.Α. Η μεγαλύτερη πρόκληση στο συγκεκριμένο ρόλο του Ραούλ που καλούμαι να ερμηνεύσω φέτος, είναι το ότι ενώ σε όλα τα επίπεδα είμαι ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ, μιας και πρόκειται για έναν στυγνό εγκληματία, χειριστικό, ψεύτη κτλ, ως ηθοποιός οφείλω να εξηγήσω (και όχι να δικαιολογήσω) τη συμπεριφορά του. Να ανακαλύψω τα τραύματα και τις διαδρομές του, ούτως ώστε να ερμηνεύσω και να αποδώσω όσο πιο πειστικά μπορώ τον συγκεκριμένο χαρακτήρα-ρόλο στη παράσταση.
Κ.Σ. Υπάρχει το τελευταίο διάστημα διεθνώς μια τάση προς το λεγόμενο «χρήσιμο» θέατρο. Τι είναι για εσάς προσωπικά το χρήσιμο θέατρο και πώς εντάσσεται η παράσταση σας σε αυτό;
Ε.Α. Για να είμαι ειλικρινής δεν γνωρίζω τον όρο «χρήσιμο θέατρο». Ίσως επειδή δεν μπορώ να φανταστώ τι είναι το «άχρηστο θέατρο». Προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσω τον όρο, καταλήγω πως είναι το θέατρο που θα σε κάνει να σκεφτείς κάποιο κοινωνικοπολιτικό θέμα μετά το πέρας της παράστασης. Ίσως είναι το θέατρο που αφού φύγεις με την παρέα σου και πας για ένα ποτό, θα συνεχίσεις να μιλάς για το θέμα που μόλις παρακολούθησες, θα διαφωνείς και θα προβληματιστείς. Ίσως σε κάνει να αλλάξεις και οπτική για κάτι. Αν είναι κάτι τέτοιο, τότε νομίζω πως με τις Ακρότητες, είμαστε πολύ κοντά στο χρήσιμο θέατρο.
Θ.Α Νομίζω πως το θέατρο εν τη γενέσει του λειτουργεί (ή έτσι θά ΄πρεπε τουλάχιστον) με ένα ειδικό βάρος, πέρα από την ψυχαγωγική του διάθεση, θέτοντας σκέψεις και προβληματισμούς. Ως καθρέπτης της κοινωνίας, μιλάει είτε ρεαλιστικά, είτε αλληγορικά και η χρησιμότητα του κατά τη γνώμη μου έγκειται στη διαχρονικότητα του. Δεν θεωρώ πως η παράστασή μας έχει διδακτική πρόθεση. Παραθέτει μια σκληρή αλήθεια (ή και περισσότερες μέσω των ηρώων) και αφήνει στους θεατές το πεδίο σκέψης, προβληματισμού και συμπερασμάτων. Αυτή θεωρώ πως είναι και η χρησιμότητα της έννοιας του θεάτρου ως μορφή τέχνης, συνολικά και επί της ουσίας.
Κ.Σ. Το θέατρο, μετά και μέσα από το METOO οδεύει κατά τη γνώμη σας σε μια περίοδο επανεκκίνησης ή και κάθαρσης; Πιστεύετε ότι μπορεί να συμβάλλει στο δημόσιο διάλογο κατά της έμφυλης βίας;
Ε.Α. Χειροκροτώ τους ανθρώπους που βρήκαν το θάρρος και μίλησαν για τη βία που έχουν υποστεί. Σίγουρα δεν ήταν καθόλου εύκολο. Βγήκαν στην πρώτη γραμμή ενός πολέμου χωρίς να ξέρουν ποια θα είναι η κατάληξή του. Ακόμα δεν ξέρουμε. Τα πράγματα είναι σε εξέλιξη. Ευελπιστώ πως η πραγματικότητα όπως την ξέρουμε, θα αλλάξει. Όχι μόνο στον χώρο του θεάτρου, αλλά σε όλους τους χώρους. Σίγουρα έγινε μια σημαντική αρχή, ώστε τα θύματα να μην ντρέπονται, να μην φοβούνται, να μην νιώθουν ότι έχουν μερίδιο ευθύνης. Ελπίζω πως στο μέλλον ο θύτης, θα σκέφτεται διπλά πριν κάνει την οποιαδήποτε κίνηση βίας ή εκμετάλλευσης. Και το θύμα, θα μπορεί να καταγγείλει το γεγονός χωρίς δεύτερη σκέψη. Όλα αυτά, όταν κλείσουν οι τρύπες που υπάρχουν στο νομικό σύστημα.
Θ.Α Σαφώς μέσα από το “metoo” το θέατρο οδεύει σε μια περίοδο επανεκκίνησης και αλλαγής κατάπτυστων συμπεριφορών από ορισμένους στους κόλπους του. Είτε μιλάμε για κακοποιητικές συμπεριφορές είτε για εγκληματικές πράξεις. Το Θέατρο ως είδος και η θεατρική πράξη ως έννοια , νομίζω πως οφείλει να συμβάλλει σε ένα δημόσιο διάλογο κατά της έμφυλης βίας .
Κ.Σ. Στο έργο υπάρχει ένα πολύ κρίσιμο θέμα, αυτό της αμφισβήτησης του θύματος. Πώς αντιμετωπίζετε εσείς το δίπολο θύτη – θύματος;
Ε.Α. Η αμφισβήτηση του θύματος καθρεπτίζει αυτό που συμβαίνει στην κοινωνία μας. υπάρχει μια πολύ μεγάλη μερίδα ανθρώπων του «τα θελε και τα παθε…», «πως ήταν έτσι ντυμένη…», «τι δουλειά είχε εκεί…». Όχι! Μία γυναίκα είναι ελεύθερη να φοράει ότι θέλει, να πηγαίνει όπου γουστάρει και να της ανήκει το δικαίωμα να μην βιαστεί. Είμαι απόλυτη σε αυτό. Όσον αφορά στο δίπολο θύτης – θύμα, βλέπουμε πως μέσα από την αδικία, τον φόβο και την αμφισβήτηση, το θύμα μπορεί να μετατραπεί σε θύτη λόγω της αγανάκτησης. Όταν όλα δείχνουν ότι η ζωή σου καταστρέφεται και δεν ξέρεις από που να πιαστείς, επιστρέφεις στους νόμους της ζούγκλας. Δυστυχώς.
Θ.Α Αυτό πράγματι είναι κατά τη γνώμη μου το κρίσιμο θέμα του έργου . Η αμφισβήτηση του θύματος Μάρτζορι και μάλιστα από τις δυο κολλητές της φίλες. Η άρνηση του να δουν , να ακούσουν, να δεχτούν την πραγματικότητα (από τη στιγμή που δεν υπάρχουν μάρτυρες) καθώς και η υποβάθμιση του γεγονότος αυτού της απόπειρας του βιασμού. Αναπτύσσονται τρεις “δυναμικές” μεταξύ τους. Μια συνεχής ταλάντευση ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα. Στοιχεία που ο Ραούλ εντοπίζει κατά τη διάρκεια του έργου και χειρίζεται κατά περίπτωση.
Κ.Σ. Τι εισπράττετε από το κοινό για το έργο και τους χαρακτήρες σας; Έχετε ακούσει σχόλια που σας προβλημάτισαν;
Ε.Α. Δεν μένω ποτέ στα σχόλια που ακούω. Αυτό που πιστεύω είναι τα μάτια των θεατών. Όταν τελειώνει η παράσταση και βλέπω μάτια βουρκωμένα/κλαμένα, αισθάνομαι ότι κάτι κάναμε σωστά. Όταν στο φουαγιέ έρχονται άνθρωποι και με αγκαλιάζουν χωρίς πολλά λόγια, τότε ναι, ξέρω ότι κάτι πήραν μέσα από την παράσταση και τον ρόλο μου. Δεν έχω ακούσει κάτι που να με προβληματίσει. Υπάρχουν διάφορα σχόλια γύρω από το τέλος του έργου. Ο καθένας εκλαμβάνει κάτι διαφορετικό μέσα από το πρίσμα του. Αυτό όμως δεν με προβληματίζει, μου αρέσει. Είναι η αρχή για μια εποικοδομητική συζήτηση.
Θ.Α Η αλήθεια είναι πως επειδή πρόκειται για ένα έργο αρκετά βίαιο, σκληρό (με μια δόση ειρωνικού χιούμορ σε στιγμές) και τοποθετημένο σε ρεαλιστικό πλαίσιο (είτε χρονικά είτε σκηνικά) η πρώτη αντίδραση των θεατών είναι το σοκ. Η δεύτερη και σε αυτό θέλω να σταθώ είναι η συγκίνηση. Σε ότι αφορά στον χαρακτήρα που ερμηνεύω και με ρωτάτε, επειδή ο θύτης Ραούλ κατά τη διάρκεια του έργου- και στο μεγαλύτερο μέρος του εξουδετερωμένος από τη Μάρτζορι- , βρίσκεται δεμένος, χτυπημένος, βασανισμένος (στοιχεία που και ο ίδιος επιμένει επιμελώς να υπογραμμίζει και να χρησιμοποιεί, στοχεύοντας στη συμπάθεια ) προκαλεί σε κάποιους θεατές ακόμα και τον οίκτο .Θα μείνω σε μια “εξομολόγηση” μιας γυναίκας θεατή που στο τέλος της παράστασης δακρυσμένη μου είπε” Τον λυπήθηκα τον Ραούλ και έχω τύψεις γι’ αυτό“.