Ανάμεσα στα πιο δραματικά έργα του διεθνούς ρεπερτορίου, το «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι», είναι δείγμα της ωριμότερης γραφής του Ουίλιαμς . Δείτε νέες αποκλειστικές φωτογραφίες της παράστασης.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες Ελπίδα Μουμουλίδου
Η Λίλλυ Μελεμέ που σκηνοθετεί την παράσταση που παρουσιάζεται στο Θέατρο Νέος Ακάδημος, μας μετέδωσε μια ποιητική παραφορά, βασισμένη στους παραπληρωματικούς μονολόγους του έργου, δημιουργώντας μια διαρκή ατμόσφαιρα απειλής ανάμεσα στις δύο «λογικές» που μάχονται, εκείνην της χειριστικής μάνας που προσπαθεί να διατηρήσει αναλλοίωτη τη φήμη του νεκρού γιου της Σεμπάστιαν και της εξαδέλφης του, που προσπάθησε μάταια να τον «σώσει» σ’ ένα κοινό ταξίδι τους, το οποίο κατέληξε στον σπαραγμό και στον διασυρμό του από εξωτικές ανδρικές μορφές. Η Φιλαρέτη Κομνηνού αποδίδει τη Βάιολετ Βεναμπλ με λεπτούς ερμηνευτικούς κυματισμούς και τονίζει με την απαράμιλλη θεατρική της ευρύτητα τις αποχρώσεις και ρωγμές της κλιμακούμενης ψυχικής κατάρρευσης που υφίσταται η ηρωίδα της, ενώ η Αναστασία Παντούση ανταποκρίνεται έξοχα στο ρόλο της Κάθριν που απαιτεί ταυτόχρονη συναισθηματική έκρηξη αλλά και διανοητική διαπάλη.
Διαβάστε αναλυτικά την κριτική μας εδώ.
Το έργο
Η πρεμιέρα του «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι», στο New York Broadway, στις 7 Ιανουαρίου 1958, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Το έργο αυτό γράφτηκε σε μια κομβική περίοδο στην προσωπική ζωή του δραματουργού, που χαρακτηρίζεται από διάφορες ανατροπές και μπορεί να θεωρηθεί ως σημείο καμπής στην καλλιτεχνική εξερεύνηση της ψυχής του μέσα από έναν εξπρεσιονιστικό και φιλοσοφικό φακό.
Το «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι», ενσωματώνει αυτοβιογραφικά στοιχεία, καθώς συντέθηκε σε μια κρίσιμη συγκυρία στη ζωή του θεατρικού συγγραφέα μετά από μια έντονη και ανησυχητική περίοδο ψυχολογικής αξιολόγησης με τον φροϋδικό ψυχίατρο Lawrence S. Kubie και εκφράζει την απόγνωση του Ουίλιαμς για τη σκοτεινή ανθρώπινη μοίρα, την ανθρωποφαγία και τον κοινωνικό κανιβαλισμό.
Η Violet Venable χρησιμεύει ως αναπαράσταση της αντίληψης του Tennessee Williams για τις μεθόδους ανατροφής της μητέρας του Edwina, αφού η κατανόησή του επηρεάστηκε από τον ψυχαναλυτή του Dr.Kubie. Το «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι», μπορεί να θεωρηθεί ως μια μορφή κάθαρσης για τον Williams, που του επιτρέπει να αντιμετωπίσει και να απελευθερώσει τη βαθιά θλίψη και την ενοχή που κουβαλούσε σε όλη του τη ζωή λόγω της τραγικής λοβοτομής στην οποία υποβλήθηκε η αδελφή του Rose. Η διαδικασία, που διεξήχθη τον Ιανουάριο του 1943, κρατήθηκε μυστική από τον Williams, μια πράξη για την οποία δεν συγχώρεσε ποτέ τη μητέρα του. Οι επίπονες προσπάθειες να κόψει τον ομφάλιο λώρο με την μητέρα του, αποτυπώνονται συχνά στα έργα του, όμως στο συγκεκριμένο καθίστανται παραπάνω από προφανείς.
Η συγκατάθεση της Edwina στην εγχειρητική διαδικασία οφειλόταν στην έλλειψη προόδου που σημείωνε η Rose στα πρότυπα συμπεριφοράς της παρά τη νοσηλεία και τις πολυάριθμες θεραπείες σοκ με ινσουλίνη. Αυτό που ήταν ιδιαίτερα απεχθές για την Edwina, ήταν οι επίμονες γραφικές σεξουαλικές εκρήξεις της Rose, τις οποίες βίωσε ο ίδιος ο Williams όταν επισκεπτόταν την αδερφή του. Και αυτός ντρεπόταν και τρομοκρατήθηκε με αυτό που είδε για τη συμπεριφορά της αδερφής του, σημειώνοντας στο ημερολόγιό του: «Φρικτό, φρικτό, η ομιλία της ήταν τόσο άσεμνη. Ήταν μια φρικτή δοκιμασία».
Η Catherine Holly είναι η Rose Williams όσον αφορά τη δύσκολη θέση και τα καθοριστικά της χαρακτηριστικά. Είναι προκλητική, ειλικρινής, καπνίζει, αγαπά τη μόδα και απολαμβάνει μια αίσθηση κακίας. Στο «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι», ο Williams χρησιμοποιεί ένα τρομακτικό όνειρο που του είπε η Rose μετά τη λοβοτομή, όπου τρομοκρατήθηκε από ένα όραμα «… ανθρωποφάγων ορδών». Η Κάθριν αφηγείται στον Δρ. Σούγκαρ, τον ψυχίατρό, ότι είδε τον Σεμπάστιαν να κατασπαράσσεται ζωντανός από «…μια ομάδα τρομακτικά αδύνατων και γυμνών παιδιών που έμοιαζαν με ένα κοπάδι από αρπακτικά πουλιά». Είναι αυτή η στιγμή στο έργο που ο γιατρός φαίνεται να εκτιμά τη στιγμή της συναισθηματικής αλήθειας της Catherine.
Ίσως είδαμε κάποια συναισθηματική απελευθέρωση του Williams εναντίον της Edwina στο «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι», με τον χαρακτήρα της κας. Venable και την προσπάθειά της να σακατέψει την ανιψιά της. Σίγουρα, η μέθοδος που χρησιμοποιεί για να φιμώσει την Catherine, η προμετωπιαία λοβοτομή, σχετίζεται με την ξέφρενη έκκληση της Edwina να εξαλείψει από το μυαλό της κόρης της τις αυξανόμενες λεκτικές και σεξουαλικές εκδηλώσεις της. Αναρωτιέται κανείς αν η Edwina ήταν επίμονη στην έκκλησή της περισσότερο να βοηθήσει τη Rose ή για να απαλύνει τη δική της αμηχανία απέναντι στην κόρη της ,που φερόταν με τόσο επαναστατικό τρόπο στον αυστηρό πουριτανισμό της μητέρας της.
Ο Williams χρησιμοποίησε πληθώρα συμβολισμών κανιβαλισμού και σαρκοφαγίας, όπως στην περίπτωση του κήπου-ζούγκλας του Σεμπάστιαν όπου κυριαρχούν τα έντονα χρώματα και οι ήχοι άγριων πτηνών, ερπετών και ζώων. Άλλωστε πίστευε ότι τα σύμβολα είναι «η φυσική γλώσσα του δράματος» και «η πιο αγνή γλώσσα στα θεατρικά έργα». Έχει πει για το «Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι» το οποίο θεωρούσε από τα πιο ποιητικά του: «Οι άνθρωποι μεταφορικά καταβροχθίζουν ανθρώπους. Ο άνθρωπος τρέφεται από τον πλησίον του χωρίς να έχει το δικαιολογητικό όπως τα ζώα που το κάνουν για την επιβίωση, γιατί πεινάνε… Χρησιμοποίησα τη μεταφορά (του κανιβαλισμού) που εκφράζει την αποστροφή μου αυτού του ανθρώπινου χαρακτηριστικού, ο τρόπος που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ο ένας τον άλλον ασυνείδητα καταβροχθίζοντας ο ένας τον άλλον».
Ως αριστοτέχνης δημιουργός συναισθηματικής ατμόσφαιρας μέσα από την εισβολή στον κόσμο των αισθήσεων ο Williams, χρησιμοποιεί τους ήχους ως εργαλείο πυροδότησης της φαντασίας του θεατή. Η φύση, ως η μεγάλη κανονιστική δύναμη του σύμπαντος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην κατασκευή περιβαλλόντων ανασφάλειας και ανησυχίας, διότι η πρώτη και μεγάλη παραδοχή της πλάσης είναι ότι η επιβίωση εξαρτάται απόλυτα από τη φυσική δύναμη. Τα αδύναμα όντα γίνονται βορά στα ισχυρότερα, αφού πρώτα πέσουν στην παγίδα ενός ευχάριστου περιβάλλοντος που τα έχει σαγηνεύσει. Έτσι, τα έντομα καταβροχθίζονται από το σαρκοβόρο φυτό «μυγοπαγίδα της Αφροδίτης» και τα πουλιά τρώνε τα νεογέννητα χελωνάκια στο Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι. Ωστόσο, για τον Williams το φυσικό έρχεται σε διαλεκτική με το μεταφυσικό, ο κόσμος της ύλης έρχεται σε επαφή με τον κόσμο του επέκεινα. Έτσι, η φιλοσοφική θρησκευτικότητα συνυφαίνεται με τους βίαιους και ανελέητους φυσικούς κανόνες. Οι ασθενέστεροι μπορεί να γίνονται παρανάλωμα των άγριων ενστίκτων της Φύσης.
Η σκηνοθετική ματιά της Λίλλυς Μελεμέ φωτίζει ακριβώς αυτά τα καίρια σημεία του κειμένου, εκείνα στα οποία ο συγγραφέας διοχετεύει το δεσπόζον χαρακτηριστικό, προκειμένου να διατηρηθεί ανέπαφη η έννοια των πράξεων και των επιλογών των ηρώων, με επικεφαλής τον απόντα – αλλά πάντα παρόντα Σεμπάστιαν.
Διανομή:
- Kυρία Βέναμπλ: Φιλαρέτη Κομνηνού
- Κάθριν: Aναστασία Παντούση
- Γιατρός Τζoν Κούκροβιτς: Δημήτρης Τσίκλης
- Κυρία Χόλι: Λίλλυ Μελεμέ
- Τζορτζ: Πάρης Λεόντιος
Συντελεστές:
- Συγγραφέας: Τένεσι Ουίλιαμς
- Σκηνοθεσία / Δραματουργική Επιμέλεια: Λίλλυ Μελεμέ
- Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
- Πρωτότυπη Μουσική Σύνθεση: Σταύρος Γασπαράτος
- Σκηνικά: Μικαέλα Λιακατά
- Κοστούμια: Ειρήνη Γεωργακίλα
- Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
- Βοηθός Σκηνοθέτη: Λίνα Οικονόμου
- Βοηθός Σκηνογράφου: Ξένια Κουβέλα
- Βοηθός Ενδυματολόγου: Ίριδα Μυρσίνη Σιδέρη
- Γραφιστική Επιμέλεια: Μάριος Γαμπιεράκης (Μαύρα Γίδια)
- Επιμέλεια Μαλλιά / Μακιγιάζ: Εύα Τόμπρου / Le Boudoir
- Διεύθυνση Παραγωγής: Ιωάννης Παντελίδης
Προβολή/Επικοινωνία: Νταίζη Λεμπέση
Παραγωγή: Happy Productions
ΝΕΟΣ Ακάδημος: Ακαδημίας & Ιπποκράτους 17, Μετρό Πανεπιστήμιο