Ο Χάρολντ Πίντερ ξεκίνησε το γράψιμο του έργου Νεκρή Ζώνη (No Man’s Land) μέσα σε ένα ταξί το 1974. Πρωτοπαρουσιάστηκε το 1975 στο Λονδίνο. Στις διάφορες παραγωγές έχουν πάρει μέρος μερικά από τα ιερά τέρατα του αγγλικού θεάτρου όπως οι: John Gielgud, Ralph Richardson, Michael Gambon, Ian McKellen, Patrick Stewart και πολλοί άλλοι λαμπρό ηθοποιοί (στο Broadway: οι Jason Robarts. Christopher Plummer και άλλοι).
Το θέμα
Όσο επιτυχημένος και αν είναι κανείς σε αυτό που κάνει με το πέρασμα των χρόνων και ιδιαίτερα όταν πλησιάζει στην τελευταία στροφή του αγώνα δρόμου, χωρίς να το καλοκαταλάβει, έχει την αίσθηση ότι κατά περιόδους βρίσκεται μέσα σε μια νεκρή ζώνη. Κάπου μεταξύ ζωής και θανάτου, ονείρου και πραγματικότητας.
Στη χώρα αυτή που δεν ανήκει σε κανέναν (ο αγγλικός τίτλος του έργου είναι «No man’s land») όλα μένουν στάσιμα, τίποτα δεν κινείται, τίποτα δεν αλλάζει, ίσως ακόμα και να μη γηράσκει, παραμένουν όλα νεκρά, παγωμένα και σιωπηλά. Τελικά και με τη βοήθεια του ποτού, στα όρια του αλκοολισμού, ξεπερνά κανείς το δυσάρεστο αίσθημα της παρεπιδημίας, της προσκαιρότητας συνηθίζει στην αναμονή του θανάτου χωρίς να έχει καμία διάθεση για αντίδραση. Αυτή είναι η κατάσταση του κεντρικού ήρωα του έργου που είναι ένας επιτυχημένος και πλούσιος ποιητής ο οποίος κατοικεί σε ένα μεγάλο σπίτι, μαζί με τους δύο υπηρέτες του (Στεφόπουλος, Καρυστινός) σε μια αριστοκρατική συνοικία του βόρειου Λονδίνου.
Όταν έχει κανείς προσαρμοστεί στην όποια ακόμα και νεκρή πραγματικότητα δεν θέλει ξένους εισβολείς που θα μπορούσαν να διαταράξουν την πικρή ησυχία του (σε όλα αυτά υπάρχουν στοιχεία από τη ζωή του συγγραφέα και μάλιστα φοβίες για την πιθανότητα μετατροπής και της δικής του ζωής σε ένα είδος νεκρής ζώνης, μέσα στην άνεση και στην ικανοποίηση της αναγνώρισης). Τελικά όμως ένα βράδυ σε μια Pub όπου ο κεντρικός ήρωας (Hirst- Αρμένης) ικανοποιεί τον αλκοολισμό του (στην πραγματικότητα καταφύγιο σε αυτά που κάνει το οινόπνευμα) συναντά κάποιον άλλο ποιητή, που δεν είναι διάσημος και επιτυχημένος, μολονότι συνομήλικος, τον οποίο καλεί στο σπίτι του.
Στη διάρκεια της βραδιάς μαζί με την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων οινοπνεύματος (βοηθάει τους αποτυχημένους ποιητές και τους ηλικιωμένους για το πέρασμα και την παραμονή στη νεκρή ζώνη) θα συζητηθούν και θα αναλυθούν διάφορα φιλοσοφικά θέματα και έννοιες (ζωή, θάνατος, η σημασία του χρόνου, οι αναμνήσεις , η τέχνη, ακόμα και οι σχέσεις με τις γυναίκες) αλλά και θα γίνει προσπάθεια εκ μέρους του φιλοξενούμενου (Spooner- Συσσοβίτης) για να εγκαταλείψει αυτός που τον φιλοξενεί τη νεκρή ζώνη και να ξαναπεράσει στη φάση της δημιουργίας (ίσως και με τη σκέψη να καταφέρει να γίνει ο ίδιος αιώνιος φιλοξενούμενος) κάτι που όχι μόνο δεν πετυχαίνει αλλά τελικά συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Νομίζω πως αυτό είναι το θέμα του έργου αν και πολλοί Άγγλοι κριτικοί θεάτρου ακόμα αναρωτιούνται για το πιο πραγματικά μπορεί να είναι το ακριβές νόημα του.
Ένα δύσκολο έργο που γίνεται ακόμα δυσκολότερο για όσους δεν έχουν κάποια εξοικείωση με τη γραφή του Πίντερ. Έργο όχι εύκολο στην ερμηνεία του κάτι που πιστεύω πως συνέβαλε στο να βρίσκονται εκεί, μετά από τα πρώτα δέκα-δεκαπέντε λεπτά, πολύ λίγοι από όσους κάθονταν στα καθίσματα.
Συντελεστές
Η Σκηνοθεσία του Φιλίππογλου ήταν πολύ καλή με μερικές υπερβολές που θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Τα σκηνικά και τα Κοστούμια της Όλ. Μπρούμα νομίζω πως ήταν ότι καλύτερο στην παράσταση. Το λευκό τοπίο αποδίδει θαυμάσια την παγωμένη νεκρή ζώνη όπως και τα γκρίζα, σταχτιά κοστούμια. Το ίδιο και το μακιγιάζ των ηθοποιών. Ερμηνεύουν Ο Γ. Αρμένης, ο παλιός καλός ηθοποιός με όλα τα υποκριτικά χαρίσματα. Ο Αλ. Συσσοβίτης ήταν επίσης πολύ καλός. Οι: Αντ. Καρυστινός και Γ. Στεφόπουλος έκαναν αυτό που έπρεπε.
Θησείον – Ένα Θέατρο για τις τέχνες Διαρκεια : 90 ‘
Ταυτότητα της παράστασης
Συντελεστές
Μετάφραση: Αντώνης Πέρης
Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου
Συν – σκηνοθεσία: Γιώτα Σερεμέτη
Σκηνικά – κοστούμια: Όλγα Μπρούμα
Βοηθός σκηνογράφου: Σίλια Κόη
Επιμέλεια κίνησης: Κατερίνα Φωτιάδη
Φωτογραφίες: Νίκος Πανταζάρας
Video: Ηλίας Μόσχοβας, Πάνος Οικονόμου
Art direction: Όλγα Μπρούμα
Επικοινωνία: Ειρήνη Λαγουρού
Παραγωγή: FAUST Παίζουν: Γιώργος Αρμένης Αλέκος Συσσοβίτης Αντώνης Καρυστινός Γιάννης Στεφόπουλος
*Κριτική Στέλιος Αντωνιάδης