Το σπίτι με τα δώρα , το έργο των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου 2001 παρουσιάζεται στο θέατρο Χώρος μέχρι τις 12 Μαρτίου.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Ημερομηνία Δημοσίευσης 8/3/2024
Τρεις γυναίκες, η Ελένη, η Βασιλική, η Ιωάννα αφηγούνται τα τραύματα τους. Η πρώτη κουβαλάει την προσωπική της τραγωδία πάνω σ’ ένα τενεκεδένιο νύχι που φύτρωσε στη θέση του παλιού που μαύρισε κι έπεσε. Το νύχι αυτό είναι η πανοπλία, η άμυνα της. Αυτό θα την καθορίσει, αυτό θα δώσει τη λύση… Η Βασιλική ζει σ’ ένα σπίτι απ’ όπου απουσιάζει ο αέρας. Παιδί δυο προβληματικών γονιών, θα πάρει τη ζωή στα χέρια της όταν διαπιστώσει πως η ανήλικη κόρη της βιώνει τη δική της τραγωδία με δέλεαρ μια κούκλα… Η Ιωάννα είναι μια έφηβη που γεννήθηκε άνδρας σ’ ένα γυναικείο κορμί. Σύντομα θα απεκδυθεί τη γυναικεία φύση της όταν, ντυμένη αγόρι, θα γίνει το αντικείμενο του πόθου μιας συνομήλικης της. Η κατάληξη θα είναι τραγική.
Τα θέματα που πραγματεύονται στους μονολόγους στρέφονται γύρω από το αίσθημα της μοναξιάς και των αδιεξόδων που βιώνουν άνθρωποι κυρίως της μεσοαστικής ή μικροαστικής τάξης. Επικεντρώνονται στη ζωή κοινωνικών παριών, σε γυναίκες, οι οποίες για κάποιο λόγο δεν ακολούθησαν την περπατημένη και ενώ έπρεπε να βαδίσουν τον καθωσπρέπει δρόμο, εκείνες συνέχισαν την πορεία τους μέσα από μοναχικά μονοπάτια. Θέματα όπως η βία με βάση το φύλο, οι πατριαρχικές δομές, η παιδοφιλική συμπεριφορά, η ομοφοβία, οι ανισότητες μεταξύ των φύλων και η σεξουαλική παρενόχληση έχουν αποκτήσει σημαντική θέση στη σύγχρονη ειδησεογραφική κάλυψη. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι αυτά τα θέματα δεν ήταν κεντρικά στον κοινωνικό λόγο και το δημόσιο ρεπορτάζ κατά την αρχική τους εμφάνιση. Είκοσι τέσσερα χρόνια πριν από την εμφάνιση του Παγκόσμιου Ιστού και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όταν η διάδοση των πληροφοριών ήταν πολύ πιο αργή, ειδήσεις όπως οι προαναφερθείσες σπάνια δημοσιοποιούνταν. Και ήταν τότε που γράφτηκε το έργο από τους αδερφούς Κούφαλη – κι όμως το έργο είναι τόσο επίκαιρο.
Οι τρεις γυναίκες κουβαλούν άλυτο συναισθηματικό πόνο, καταπιεσμένες αφηγήσεις, τραυματικές αναμνήσεις, και ανεκπλήρωτες φιλοδοξίες δανεισμένες από άλλους γύρω τους. Επιδεικνύουν έναν συνδυασμό ευαλωτότητας και ανθεκτικότητας καθώς προσπαθούν να αγκαλιάσουν τις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζουν συνέπειες που ξεπερνούν τις συμβατικές προσδοκίες. Με κοινή θεματολογία όπως ο θάνατος, η φθορά, η ενοχή και η προσωπική και κοινωνική απομόνωση, οι γυναίκες αυτές παίρνουν φώς και από τις σκιές του δρόμου και τις κλειστές πόρτες των σκοτεινών σπιτιών τους, παρουσιάζουν τη μοναδικότητα τους.
Μέσα από την αιχμηρή και ταυτόχρονα παρηγορητική γλώσσα του θεάτρου, η παράσταση ξεκινά ένα δύσκολο ταξίδι στα μονοπάτια της διαταραχής, του πένθους και του τραύματος, επιδιώκοντας να μετατρέψει τη σκηνή σε ένα τόπο κατανόησης, αποδοχής, διεκδίκησης και μνήμης. Πρόκειται για μια θεατρική παράσταση που ισορροπεί με γενναιότητα και ευαισθησία ανάμεσα στο πολιτικό και το ανθρώπινο, αποτίνοντας έναν φόρο τιμής στις γυναίκες, που υφίστανται εξευτελισμούς και βίαιες επιθέσεις, που δεν μπορούν να βρούν την κατανόηση που χρειάζονται για να συνεχίσουν. Αυτές τις διαφορετικές φαινομενικά γυναίκες, τις γυναίκες της απλής καθημερινότητας. Οι τρεις μονόλογοι γίνονται η φωνή τόσων παρόμοιων, “πειραγμένων” ψυχών οι οποίες φωνάζουν σιωπηλά – Οι μονόλογοι αυτοί είναι τελικά μια μαρτυρία και μαζί μια παράκληση αυτές οι φωνές να πάψουν να είναι σιωπηλές.
Η σκηνοθεσία του Λευτέρη Παπακώστα είναι λιτή, ουσιαστικά επιτρέπει στο κείμενο να απλωθεί, στις ηθοποιούς να μιλήσουν για όσα κρύβονται πίσω από τις κλειστές πόρτες, για όσα ψιθυρίζονται μεταξύ των γειτόνων, φίλων, συγγενών αλλά δεν βρίσκουν ποτέ το λυτρωτικό φως.
Η Μαρία Καρακίτσου ερμηνεύει την Ελένη, μια κακοποιημένη όμορφη γυναίκα που εργάζεται στα αλίπαστα της Καβάλας, που βλέπει την οικογένεια της να διαλύεται σταδιακά, και μαζί την ψυχική της ισορροπία, μέχρι τη στιγμή που το μοναδικό δικό της πράγμα, το μαύρο νύχι της, θα γίνει το μέσο για να πετύχει την κάθαρσή της. Η ερμηνεία της Μαρίας Καρακίτσου διατήρησε την αμεσότητα της προφορικότητας του λόγου της ηρωίδας και την αλήθεια των βιωμάτων της. Επένδυσε τη θεατρική της παιδεία και την ερμηνευτική της ικανότητα στο αναλώσιμο σώμα αυτής της γυναίκας και του έδωσε μια εξέχουσα σκηνική θερμοκρασία.
Η Μικαέλα Δανά ερμηνεύει τη Βασιλική με ευθυβολία, λαϊκότητα, ειλικρίνεια και υποκριτική αλήθεια. Η ηρωίδα της, μια γυναίκα που κακοποιήθηκε σεξουαλικά από τον πατέρα της υπό την ανοχή της μητέρας της, γίνεται υποχόνδρια, παραμένει μόνη. Η Βασιλική συνάπτει γάμο, μόνο για να κόψει τους δεσμούς καθώς η αδυσώπητη κακοποίηση διαβρώνει τον πυρήνα των αρχών της. Σιγά σιγά αποκαλύπτει την απαίσια πλοκή του κακοποιητικού πατέρα της να επιφέρει την ίδια αγωνία στους αθώους απογόνους της, χρησιμοποιώντας πονηρά μια κούκλα που καθόρισε και τη δική της παιδικότητα. Με αδυσώπητη αποφασιστικότητα, η Βασιλική θα απλώσει τον μανδύα της κάθαρσης, επιβάλλοντας αντίποινα για τις οδυνηρές δοκιμασίες της, εμποδίζοντας την επικείμενη συμφορά και δίνοντας στους θεατές μια αποφασιστική δικαίωση.
Η Κατερίνα Παρισσινού ερμηνεύει την Ιωάννα – Γιάννη. Αποενοχοποιημένη, σκληρή σαν ατσάλι, μα με ρωγμές τρυφεράδας, ερμηνεύει την ηρωίδα της με σφρίγος αλλά και στιγμές μοναχικής αλήθειας. Σε αυτή τη συγκλονιστική ιστορία, ένα νεαρό κορίτσι λαχταρά να μετατραπεί σε αγόρι και αποφασίζει μετά την εφηβεία τη μεταμόρφωση της. Ωστόσο, η απόρριψη του πατέρα της την αναγκάζει να ξεκινήσει ένα πρώιμο μοναχικό ταξίδι καθώς η Ιωάννα γίνεται Γιάννης, και οδηγείται στον επικίνδυνο υπόκοσμο των γεμάτων απειλές δρόμων της Ομόνοιας. Στην πολύ σκληρή ιστορία που εκτυλίσσεται, ένα νεαρό κορίτσι αιχμαλωτίζεται από την αγορίστικη γοητεία της Ιωάννας – Γιάννη, για να φτάσει η ιστορία σε τραγωδία, οδηγώντας τελικά στην απώλεια της ζωής της ηρωίδας.
Ειδική μνεία αξίζει στην Κλεοπάτρα Δαρδάλη που ερμηνεύοντας ζωντανά μουσική με το τσέλο της ενδύει τους μονολόγους με ήχους σκληρούς και αδυσώπητους, κάνοντας τη θεατρική εμπειρία ακόμα πιο έντονη.
Στο σύνολο της είναι μια λιτή και σκληρή παράσταση, που ακροβατεί μεταξύ ρεαλισμού και ποιητικότητας, και που ζητά από το θεατή να μη μείνει αμέτοχος στην αλήθεια τόσων και τόσων γυναικών, που επιμελώς κρύβεται κάτω από το καθώς πρέπει κοινωνικό χαλί της καθημερινότητας.
Σκηνοθεσία: Λευτέρης Παπακώστας
Ηθοποιοί:
Μικαέλα Δανά : Βασιλική
Μαρία Καρακίτσου: Ελένη
Κατερίνα Παρισσινού: Ιωάννα
Πρωτότυπη μουσική : Ανθή Γουρουντή
Μουσικός επί σκηνής (τσέλο): Κλεοπάτρα Δαρδάλη
Kοστούμια/σκηνικά αντικείμενα : Σπύρος Γκέκας
Σκηνική εγκατάσταση/κατασκευή: Λευτέρης Παπακώστας, Μαρίνα Μηλιάρη
Βοηθός σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Γεωργίου
Hair stylist / make up artist: Βίκυ Χατζή
Φωτισμοί/Φωτογραφίες : Παύλος Μαυρίδης
Υπεύθυνη Παραγωγής: Πασχαλιά Σιγγίκου