Tο καλλιτεχνικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2024 μόλις ανακοινώθηκε, σχηματίζοντας μπροστά μας τη μεγάλη εικόνα ενός καλοκαιριού που απλώνεται γεμάτο τέχνη – φέτος, με πολιτικό προσανατολισμό. Η οπτική ταυτότητά του φέρει την υπογραφή των Beetroot, που μάς μεταφέρουν ένα μέρος της έμπνευσής τους: «Αναμνήσεις από το Φεστιβάλ και το ελληνικό καλοκαίρι: ο ήλιος, τα κύματα, οι πευκοβελόνες, τα σκαλιά της Επιδαύρου, ο ήχος που μεταδίδεται, η συνύπαρξη. Άνθρωποι που βιώνουν “μαζί” την καλλιτεχνική δημιουργία, μέσα από εικόνες που προσκαλούν σε μια κοινή εμπειρία πολιτιστικής, αλλά κυρίως ανθρώπινης, επαφής».
Ο λόγος τώρα στην καλλιτεχνική διευθύντριά του, Κατερίνα Ευαγγελάτου, που μας παρουσιάζει το φεστιβάλ μέσα από ένα σημείωμά της. Ολόκληρο το πρόγραμμα έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του, aefestival.gr, ενώ την Τρίτη 2 Απριλίου στις 13:00 ξεκινάει η προπώληση των εισιτηρίων.
«Μέσα σε έναν κόσμο που φλέγεται, σηκώνει αυλαία φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Με 93 παραγωγές, σε 85 ημέρες και τη συμμετοχή περίπου 2.500 περφόρμερ και δημιουργών από κάθε γωνιά της γης, με ένα πρόγραμμα πολυφωνικό, μαχητικό, παρηγορητικό, πολιτικό αλλά γεμάτο αληθινή ομορφιά, με αστέρες διεθνούς βεληνεκούς από τους χώρους του θεάτρου και της μουσικής, αλλά και νέα ονόματα στην αιχμή της σύγχρονης πρωτοπορίας, με παραστάσεις χορού, συναυλίες, περφόρμανς, προβολές, συζητήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις, πάρτι, δράσεις με ελεύθερη είσοδο, τιμητικά αφιερώματα, νέες συνεργασίες, ειδικές πλατφόρμες για επαγγελματίες του χώρου και πολλά άλλα, φιλοδοξούμε να σας δείξουμε αυτόν τον κόσμο κάτω από ένα καινούριο φως και να διαστείλουμε τον χρόνο μέσα σας τα βράδια που θα έρθετε μαζί μας».
Επίδαυρος
Στο φετινό πρόγραμμα ξεχωρίζει η παγκόσμια πρεμιέρα του έργου του Ευριπίδη Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Τιμοφέι Κουλιάμπιν, μετά τις αριστουργηματικές Τρεις αδερφές (2018), μια νέα παράσταση που θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στην Επίδαυρο. Σχεδιασμένη αποκλειστικά για το αργολικό θέατρο, η πολυαναμενόμενη αυτή παραγωγή ενώνει δημιουργικά γι’ άλλη μια φορά έναν ξένο σκηνοθέτη με την ελληνική σκηνή και Έλληνες ηθοποιούς (5-6/7).
Το Εθνικό Θέατρο συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον διεθνώς καταξιωμένο Έλληνα σκηνοθέτη και δάσκαλο Θεόδωρο Τερζόπουλο, που θα σκηνοθετήσει την Ορέστεια του Αισχύλου, τη μοναδική σωζόμενη τριλογία αρχαίου δράματος και τελευταίο σωζόμενο έργο του συγγραφέα (δύο μόλις χρόνια πριν από τον θάνατό του), σε μία ενιαία παράσταση. Έργο εκπληκτικής ωριμότητας, άρτιας αισθητικής, διανοητικού βάθους και πλήθους φιλοσοφικών αναζητήσεων, έργο που διευρύνει τα όρια της τέχνης και που υπερασπίζεται με τόλμη ένα δημοκρατικό πολίτευμα (12-13/7).
Ο κορυφαίος θίασος της Κομεντί Φρανσέζ έρχεται ξανά στην Επίδαυρο, συμπράττοντας αυτήν τη φορά με τον πολυσυζητημένο Πορτογάλο σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες, νέο διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν (πρόσφατα είδαμε στη Στέγη το έργο του Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες), που καταπιάνεται με την ιστορία της Εκάβης στην παράσταση No Hecuba και συμπλέκει το δράμα ενός αρχαίου μ’ έναν σύγχρονο ήρωα στον ίδιο διαχρονικό καμβά: εδώ μια Τρωαδίτισσα συναντά μια γυναίκα σημερινή, ηθοποιό και μητέρα. Στο έργο, μια ηθοποιός κάνει πρόβα στην Εκάβη του Ευριπίδη. Υποδύεται τον ρόλο της χήρας του Πριάμου που με την ήττα της Τροίας έχασε τα πάντα: τον άντρα της, τον θρόνο της, την ελευθερία της και, το πλέον οδυνηρό, σχεδόν όλα τα παιδιά της. Είναι μια γυναίκα που αξιώνει δικαιοσύνη (26-27/7).
Ο Άρης Μπινιάρης σκηνοθετεί Όρνιθες του Αριστοφάνη, με τη σκηνοθεσία να τοποθετεί το έργο σε ένα προ-τραγικό περιβάλλον, προσεγγίζοντάς το σαν αρχέγονη τελετή. Και όπως συμβαίνει σε κάθε τελετή, ένας θίασος ζωντανεύει βιωματικά τον μύθο. Οι δύο πρωταγωνιστές ζητούν, αλληγορικά, να «αδειάσουν» από κάθε άλλη ανθρώπινη ιδιότητα και να «κατοικηθούν», άλλοτε ηδονικά κι άλλοτε μανιασμένα, από τη ζωώδη ορμή των πουλιών σε μια παράσταση – συναυλία (9-10/8)
Το Θέατρο Τέχνης και το Θέατρο του Νέου Κόσμου ανεβάζουν τις Ικέτιδες του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη, ένα ποιητικό αλλά και βαθιά πολιτικό έργο στο κέντρο του σύγχρονου προβληματισμού για την έννοια του ασύλου σε μια δημοκρατική κοινωνία – ιδιαίτερα όταν στη θέση του διωκόμενου βρίσκονται οι γυναίκες. Η παράσταση ενώνει λυτρωτικά τις φωνές των αρχαίων ηρωίδων με εκείνες των σημερινών, μέσα από έναν εντυπωσιακό Χορό πενήντα νέων γυναικών, με προεξάρχουσες στον λόγο τη Λένα Παπαληγούρα και τη Λουκία Μιχαλοπούλου και στο τραγούδι τη Μαρίνα Σάττι, ενώ τον χορό απαρτίζουν μέλη της γυναικείας χορωδίας Chóres, νέες ηθοποιοί-σπουδάστριες της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης και χορεύτριες-ακροβάτισσες της ομάδας «Και όμως κινείται» (23-24/8).
Πολύτιμα τεκμήρια από το αρχείο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και πολλών ακόμη πολιτιστικών οργανισμών και θιάσων καλούν τον επισκέπτη σε ένα ταξίδι μέσα από κοστούμια, μάσκες, μακέτες, παρτιτούρες και οπτικοακουστικό υλικό σε ένα σύγχρονο εκθεσιακό περιβάλλον, στην περιοδική έκθεση Ιππόλυτος – Φαίδρα στον εκθεσιακό χώρο της Επιδαύρου. Ανοιχτή για το κοινό καθ’ όλη τη διάρκεια των παραστάσεων στο αργολικό θέατρο, η έκθεση παρουσιάζει τους εμβληματικούς αυτούς ήρωες όπως τους γνωρίσαμε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου τα 69 χρόνια λειτουργίας του (5/7-24/8).
Στη Μικρή Επίδαυρο, ανάμεσα σε άλλα, εμπνευσμένοι από την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη στο πλαίσιο του επιτυχημένου Κύκλου Contemporary Ancients, παρουσιάζονται δυο θεατρικοί μονόλογοι γραμμένοι από τον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη και τη Βίβιαν Στεργίου σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου – Αικατερίνης Παπαγεωργίου, τα έργα Εγώ, μια δούλα και Ιφιγένεια/ Βορά. Τα έργα, ευφρόσυνα και σκωπτικά, συνομιλούν δημιουργικά με τις μεγάλες παραγωγές του φεστιβάλ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Not Hecuba) ανατρέποντας με χάρη και χιούμορ την οπτική των τραγικών ηρωίδων (5-6/7).
Ηρώδειο
Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει στο Ηρώδειο την Τόσκα του Τζάκομο Πουτσίνι στη σκηνοθεσία του Hugo de Ana. Μια από τις δημοφιλέστερες όπερες του ρεπερτορίου, με τη συμμετοχή πρωταγωνιστών διεθνούς ακτινοβολίας ανοίγει το πρόγραμμα του Ηρωδείου. Η Τόσκα του Ούγκο ντε Άνα (αναβίωση σκηνοθεσίας από την Κατερίνα Πετσατώδη) είναι συναρπαστική, δραματική και απολύτως συνεπής στο πνεύμα του συνθέτη, καθώς και στο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο αναφέρεται το λιμπρέτο. Τα εντυπωσιακά σκηνικά –ένας τεράστιος Εσταυρωμένος, μια ιερή τράπεζα, ένα εργαστήρι ζωγραφικής– πλαισιώνονται από θεαματικές προβολές μνημείων της Ρώμης, θρησκευτικών συμβόλων, αλλά και βίντεο που δίνουν μια κινηματογραφική διάσταση στην παραγωγή (1, 2, 6 & 11/6).
Ο Ιμάνιουελ Αξ, ο Λεωνίδας Καβάκος και ο Γιο-Γιο Μα, τρεις σούπερ σταρ της κλασικής μουσικής, τρεις κορυφαίοι σολίστες με ασύγκριτη τεχνική και ερμηνευτική δεινότητα, εμφανίζονται φέτος στη σκηνή του Ηρωδείου. Θα παρουσιάσουν έργα Μπετόβεν έχοντας ήδη ηχογραφήσει τρεις δίσκους με έργα του συνθέτη σε μια εξαιρετικά ευτυχή για το μουσικόφιλο κοινό συνεργασία – που απ’ ό,τι φαίνεται είναι εξίσου απολαυστική και για τους ίδιους (15/6).
Με μια περιοδεία που γιορτάζει τα 30 χρόνια από την κυκλοφορία του εμβληματικού άλμπουμ της The Mask and Mirror, στο οποίο παντρεύει αριστοτεχνικά την κέλτικη μουσική παράδοση με τους ήχους της Ισπανίας και του Μαρόκου, η Loreena McKennitt επιστρέφει στην Ελλάδα για να παρουσιάσει αγαπημένα κλασικά τραγούδια της στο πρώτο μέρος, ενώ στο δεύτερο θα ερμηνεύσει ολόκληρο το The Mask and Mirror (26/6).
Από τις σημαντικότερες δημιουργούς του σύγχρονου χορού, η Άνε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ επιστρέφει στο Ηρώδειο με την ομάδα της Rosas για να μας παρουσιάσει το Exit Above, το νέο της έργο που έχει αποθεωθεί από τους κριτικούς σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ της Ευρώπης. Πρόκειται για μια χορογραφία για δεκατρείς περφόρμερ με ζωντανή μουσική, όπου η οικεία σε όλους μας πράξη του βαδίσματος συναντά τα μπλουζ. Το έργο φωτίζει τον τρόπο που τα μπλουζ «δημιουργούν» την κοινότητα, την αίσθηση του «μαζί», σε μια απαιτητική χορογραφία που κατακλύζει βαθμιαία τη σκηνή με την εκρηκτική της ενέργεια (25/6).
Ο σούπερ σταρ της μουσικής Sting, μετά από 17 βραβεία Grammy και πωλήσεις 100 εκατομμυρίων άλμπουμ παγκοσμίως έρχεται για μια βραδιά στο Ηρώδειο με επίσημη προσκεκλημένη του την πολυτάλαντη τραγουδοποιό και ερμηνεύτρια Giordana Angi για να θυμίσει τα τραγούδια του στους φαν του από την εποχή των Police και να συστηθεί σε μια νέα γενιά που παρακολουθεί το έργο του τραγουδιστή, συνθέτη, ηθοποιού, συγγραφέα και ακτιβιστή (5/7).
Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι ο συνθέτης που θα παρουσιάσει τη «δική μας Μεταπολίτευση» και δημιουργεί μια μουσική γιορτή/αφιέρωμα με τραγούδια συνδεδεμένα με τη Μεταπολίτευση, την κατάκτηση δημοκρατικών δικαιωμάτων, την ελευθερία, την ψυχαγωγία, την καθημερινότητα, την ελπίδα. Εστιάζοντας σε μουσικούς σταθμούς της περιόδου 1973-1983, ο Σαββόπουλος σε ρόλο οικοδεσπότη καλεί τους σπουδαίους Ελευθερία Αρβανιτάκη, Δήμητρα Γαλάνη, Χρήστο Θηβαίο, Μανώλη Μητσιά, Πάνο Μουζουράκη, Γιώργο Νταλάρα και Μαρία Φαραντούρη, να τραγουδήσουν μαζί δικές του επιτυχίες της εποχής αλλά και των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκου, Λοΐζου, Μαρκόπουλου, Μικρούτσικου, Λάγιου κ.ά. (8-9/7).
Πειραιώς 260
Μπορεί η τέχνη να σώσει τον κόσμο; Ή μήπως η επιθυμία των καλλιτεχνών να μιλήσουν «μέσα από την τέχνη» και να αφήσουν το στίγμα τους είναι απλώς ουτοπική; Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει η Ελίζαμπεθ Κοστέλο, ηρωίδα μυθοπλασίας του Νοτιοαφρικανού νομπελίστα Τζ. Μ. Κουτσί, στον δημιουργό της. Ο Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Βαρλικόφσκι ανατρέχει σταθερά στο έργο του Κουτσί. Η Κοστέλο φαίνεται να στοιχειώνει και το θέατρο του Βαρλικόφσκι, καθώς έχει ήδη εμφανιστεί σε πέντε παραστάσεις του μέχρι στιγμής – άλλοτε αυτοπροσώπως και άλλοτε ως αναφορά. Όμως είναι η πρώτη φορά που της αφιερώνει ένα ολόκληρο έργο και την καθιστά κεντρικό πρόσωπο της νέας του παράστασης. Η νέα αυτή παραγωγή που θα κάνει πρεμιέρα την άνοιξη του 2024 στο Nowy Teatr της Βαρσοβίας έρχεται στην Πειραιώς 260 (5-7/6).
Η Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγέν, που τη γνωρίσαμε στο Φεστιβάλ με τη μαγευτική Σαϊγκόν, παρουσιάζει το Lacrima και πλέκει πάνω στην κοπιώδη διαδικασία της δημιουργίας μια ιστορία για τη βία, θεσμική και ενδοοικογενειακή, και για τα δάκρυα που κρύβονται πίσω από την ομορφιά και φέρνει στη σκηνή μια μοντελίστ στο Παρίσι, μια πλέκτρια δαντέλας στη Νορμανδία, έναν κεντητή στο Μουμπάι, που ετοιμάζουν ένα βασιλικό νυφικό, ενώ παρακολουθούμε να ξετυλίγονται η μοίρα και τα όνειρά τους (13-14/6).
Η Ayelen Parolin στο Zonder υπό τους ήχους του Γαλάζιου Δούναβη του Στράους, παρουσιάζει τρεις περφόρμερ στη σκηνή να προσπαθούν να βρουν τον βηματισμό τους και να συντονιστούν μεταξύ τους, σε ένα παιχνίδι που οι κανόνες του αλλάζουν διαρκώς. Η επιμονή τους να ολοκληρώσουν το έργο, αγνοώντας το σκηνικό που αποσυντίθεται, είναι σχεδόν συγκινητική. Ενορχηστρώνει έναν εύθυμο εφιάλτη, μια χορογραφική αταξία ανοιχτή σε όλες τις πιθανότητες. Κόντρα στην εμμονή για στοχοπροσήλωση, νόημα, αρχή και τέλος σε όλα, ενάντια στον λογοκεντρισμό της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας, δημιουργεί μια ωδή στο παράλογο, στο μη χρήσιμο, στο τυχαίο. Ένα σπάνιο πάντρεμα του σύγχρονου χορού με την κωμωδία (29-30/6).
Παράλληλα με τις παραστάσεις στην Πειραιώς 260, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, αφιερώνεται ένας κύκλος στην Μεταπολίτευση. Η Ξένια Καλπακτσόγλου, ο Χριστόφορος Μαρίνος και ο Χρήστος Χρυσόπουλος αναβιώνουν τη θρυλική τηλεοπτική εκπομπή του Ροβήρου Μανθούλη «Μια ταινία, μια συζήτηση» (ΕΡΤ, 1976 – 1982), σε μια σκηνική εγκατάσταση που ζωντανεύει τη διαλεκτική της Μεταπολίτευσης μέσα από ανοιχτές συζητήσεις, περφόρμανς και προβολές (5-7/6).
Στον ίδιο χώρο σε ένα αφιέρωμα στον Λευτέρη Βογιατζή, για τα 80 χρόνια από τη γέννησή του, θα προβληθεί η αρχειακή βιντεοσκόπηση της ιστορικής Αντιγόνης που σκηνοθέτησε στην Επίδαυρο (2006 και 2007) (21-23/6).
Η καινοτόμα πρωτοβουλία grape για τη συστηματική προώθηση και προβολή του ελληνικού θεάτρου και χορού, που άρχισε ήδη να δίνει τους πρώτους καρπούς της, συνεχίζεται και φέτος. Οκτώ έργα θα παρουσιαστούν σε ένα συμπυκνωμένο πενθήμερο (21 – 25 Ιουλίου) για επαγγελματίες, διεθνείς καλεσμένους του Φεστιβάλ, αλλά και για το αθηναϊκό κοινό.
Οι καλλιτέχνες του grape φέτος είναι: Ανέστης Αζάς, Κατερίνα Ανδρέου, Mario Banushi, Χαρά Κότσαλη, Γιολάντα Μαρκοπούλου – Ομάδα Station Athens, Ευθύμης Φιλίππου – Αγγελική Παπούλια, Ζωή Χατζηαντωνίου και Αργυρώ Χιώτη.
Σε συμπαραγωγή με το Ωδείο Αθηνών επανέρχεται ανανεωμένο το Subset Festival, η πολυπρισματική μουσική πλατφόρμα που εστιάζει στον διάλογο της σύγχρονης μουσικής με τα νέα μέσα (10-14/6), ενώ το φεστιβάλ εξαπλώνεται σε ποικίλους χώρους στην πόλη, από την Ιχθυόσκαλα Κερατσινίου ως το Θέατρο Παλλάς, από την αλάνα του ΙΜΕ ως την ιστορική αίθουσα της Παλαιάς Βουλής, από το ΕΜΣΤ και την Εθνική Βιβλιοθήκη ως το Νοσοκομείο Σωτηρία, το Σύγχρονο Θέατρο και το Ωδείο Αθηνών.
Μια νέα συνεργασία με το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ξεκινάει μέσα από τον κύκλο συζητήσεων Future Perfect – Η εποχή της αμηχανίας, ενώ γνωστά ονόματα της ελληνικής indie και alternative σκηνής θα φιλοξενήσει το Indie Playground Festival, σε συνεργασία με το Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» και τη United We Fly, με το φεστιβάλ να επιστρέφει φέτος στον βιομηχανικό χώρο Playground 260 (1-2/6).